Schrijver Vonne van der meer

Je kunt geen leven in een personage blazen als je niet in jezelf afdaalt. Wat je dan te zien krijgt, is niet altijd even mooi. Maar dat maakt haar personages dan weer zoveel levensechter. Koningin van het Korte Verhaal Vonne van der Meer (1952) is dit jaar maar liefst 40 jaar schrijver. Dat moet gevierd. Met een prachtige nieuwe verhalenbundel.

Met je nieuwe bundel Aan haar lippen vier je 40 jaar schrijverschap. Hoe kijk je daarop terug?

“Ik kijk niet vaak terug, want ik zit er nog middenin. Niet in de jaren die ik nog te gaan heb, maar zo voelt het als je met een boek bezig bent: dat je er nog middenin zit. Ik richt me nu op het slothoofdstuk van een roman waaraan ik al een jaar of twee werk.”

Is er nog iets wat er te wensen valt, na zoveel jaren schrijverschap?

“Nog een paar keer gegrepen worden door een idee, een beeld of een zin die ik opvang en waarvan ik denk: dit is misschien een verhaal of een novelle. En dan het geduld hebben om het te laten rijpen tot je niets anders kunt dan maar beginnen.”

Aan haar lippen: kun je iets zeggen over de titel (en het autobiografische titelverhaal)?

“Ik kijk daarin naar mijn 5-jarige zelf, toen ik aan de lippen hing van mijn oma die me voorlas. Ze las me uit een kinderbijbel het verhaal voor over Mozes in het biezen mandje. Een prachtig verhaal over vertrouwen, moed en daadkracht. Omdat je niet kunt verwachten dat je lezers allemaal even Bijbelvast zijn, vat ik het in mijn verhaal samen. Als je dat leest, begrijp je waarom ik schrijver wilde worden. Ik vond het meteen ook een sterke titel voor een bundel omdat het over vertellen en luisteren gaat. Dat ze aan je lippen hangen – wie wil dat niet?”

Veel personages in de verhalen in Aan haar lippen verzetten zich tegen de werkelijkheid door zich over te geven aan een fantasie. Waarom? En hoe kwam je op dit thema voor de bundel?

“Ik denk nooit vanuit een thema. Ik lees mijn verhalen over en denk: hun rijke verbeelding, die hebben ze gemeen. Als de werkelijkheid hen in de weg zit, zetten ze die naar hun hand door een verhaal te verzinnen of een rol te spelen. En als het moet daar ook anderen in betrekken. In Vals voorwendsel is de vrouwelijke hoofdpersoon zo gefrustreerd over twee mannen in de supermarkt die daar als enige schaamteloos zonder mondkapje – het speelt zich af in de coronajaren – rondlopen, dat ze een zoon verzint: een ervaren internist die op de ic werkt en al tientallen coronapatiënten heeft zien sterven. Gewapend met die zoon durft ze de mannen wél aan te spreken op hun gedrag. Door die verzonnen zoon heeft ze gezag, denkt ze. Dat loopt dan aardig uit de hand.”

Mensen en hun gevoelens en gedragingen. Waarom fascineren die jou mateloos? En hoe weet je je steeds opnieuw in een nieuw personage te verplaatsen?

“Ja, waarom fascineert iets je? Weet jij dat van jezelf? Uiteindelijk misschien om meer van de wereld te begrijpen. Waarom doen mensen wat ze doen? Waarom doe ik wat ik doe, wat zijn mijn motieven? Zo verplaats ik me ook in mijn personages door me af te vragen: wat heb ik met die man of vrouw gemeen? Je kunt geen leven in een personage blazen als je niet in jezelf afdaalt. Wat je dan te zien krijgt, is niet altijd even mooi, maar dat maakt je personages dan ook weer levensechter.”

De bundel bevat nieuwe verhalen en ouder werk. Hoe ben je tot deze verzameling gekomen?

“Ik had een paar verhalen af die nog niet gepubliceerd waren, en een paar verhalen die wel gepubliceerd waren maar die in uiteenlopende kranten en tijdschriften hadden gestaan. Overal en nergens. Dat vond ik jammer. Je wilt je kinderen ook weleens rond één tafel, onder één dak verzamelen. Dat het dit jaar veertig jaar geleden was dat ik met een verhalenbundel debuteerde, vond ik een mooi moment.”

Welk verhaal uit deze bundel is jou het liefst en waarom?

“Om de kindermetafoor nog even vast te houden: ze zijn me allemaal even lief, in hun eigenheid. Het ene verhaal is me dierbaar omdat het me terugbrengt naar mensen – mijn ouders, mijn zus, mijn broer – die er allemaal niet meer zijn. Het andere verhaal omdat het een waagstuk is: lukt het me hier om de lezer mee te krijgen? In hoe hij eraan toe is als het verhaal begint, in de verandering die hij doormaakt? Maar ze hebben allemaal íets waardoor ik dacht: die moet er ook in.”

Het is duidelijk: jij schrijft graag verhalen. Zelfs je romans zijn feitelijk opgebouwd rond verhalen. Wat trekt jou zo aan in dit genre?

“Het dwingt je je meteen af te vragen: wat moet de lezer weten? Je kunt je geen eindeloze aanlooptijd permitteren. Nee, het is vanaf de eerste alinea: waar zijn we? Wie is deze man, wat drijft hem?”

Wat kenmerkt een goed kort verhaal, vind jij?

“Hetzelfde als een goede roman. Dat het een eigen stem, een eigen toon heeft. Dat je het nog eens kunt herlezen en er dan weer iets nieuws in ontdekt. Dat het nog een poosje in je hoofd blijft hangen.”

Behalve verhalen en romans omvat jouw oeuvre ook novellen, beschouwingen en toneel. Wat schrijf je het liefst?

“De korte baan van verhalen en novellen, of de raamvertelling met verschillende verhalen binnen een groter verhaal ligt me het best. De nog kortere baan van de column heb ik maar een paar jaar beoefend – voor de Nieuwe Koers. Ik was heel blij dat ik de kans kreeg het te proberen maar dat je telkens een idee móet hebben – ook al is het om de maand – en dat ook nog eens op een bepaalde datum moet inleveren, past niet bij me.”

Heb je al enig idee wat een volgend schrijfproject gaat omvatten?

“Wat ik al zei, ik ben met een roman bezig. Verder vooruit denk ik niet.”

Over het boek

Met haar scherpe observaties van menselijke gevoelens en gedragingen is Vonne van der Meer een onverwisselbare stem in onze literatuur. Deze prachtige bundel viert 40 jaar schrijverschap.

Een jonge man doet zijn werk voor de thuiszorg bij voorkeur gehuld in vrouwenkleren. Een weduwe nodigt de vroegere minnares van haar man onder valse voorwendsels bij zich thuis uit. De man die al ruim dertig jaar Jezus speelt moet zijn glansrol opgeven na een mislukte schoonheidsbehandeling. Nogal wat personages in deze bundel verzetten zich tegen de werkelijkheid door zich over te geven aan een fantasie.

In het korte autobiografische titelverhaal lezen we hoe de schrijfster op 5-jarige leeftijd omvergeblazen werd door de kracht van verhalen. Vonne van der Meer is het genre altijd trouw gebleven. Ook enkele van haar romans (de Eilandgasten-trilogie, De vrouw met de sleutel en Vindeling) zijn opgebouwd rond verhalen. Met deze bundeling van nieuw en niet eerder in een boek opgenomen vroeger werk, viert Vonne van der Meer dat ze in 1985 debuteerde met Het limonadegevoel en andere verhalen dat bekroond werd met de Geertjan Lubberhuizenprijs.

(Aan haar lippen, Atlas Contact, € 22,99)

Over de schrijver

Vonne van der Meer (1952) heeft met haar werk zowel in binnen- als buitenland een groot lezerspubliek bereikt. De doorbraak naar het grote publiek kwam in 1999 met Eilandgasten, een roman-in-verhalen waarin we de tijdelijke bewoners van huize Duinroos leren kennen en de verhalen achter de berichten in het gastenboek.

Met de zojuist verschenen verhalenbundel Aan haar lippen viert ze haar inmiddels 40-jarig schrijverschap.

Zin in?

Wij geven 3 exemplaren van Aan haar lippen weg. Kans maken? Deel je gegevens in onderstaand winformulier en wie weet. Meedoen kan t/m 19 februari.