Gelukkig, ben ik gelukkig

Je bent de hoofdpersoon in je eigen levensverhaal

Petra Schouten 20 februari 2025

Geen tampons meer nodig hebben, maar wel een Tena. Vaak schrikken van haar eigen spiegelbeeld: “Alles gaat zo zakken, zeg.” En ook nog eens Karen heten. Toch is journalist Karen Kroonstuiver (1966) best gelukkig. Is dat nou een knappe prestatie als 58-jarige vrouw? Ze dook in divers geluksonderzoeken en boeken. Is het makkelijker om gelukkig te zijn als je ouder bent?

Ik was 39 toen ik op ziekenbezoek ging bij een vriend in het ziekenhuis. Ik wenste hem al het goede toe, want, zo zei ik, als je je gezondheid niet hebt, dan heb je niets. Hij was het niet met me eens. Hij zei: “Het is niet fijn om ziek te zijn. Maar ik kan het dragen omdat er mensen zijn die van me houden. Ik ben een gelukkig mens.” Ik vond het destijds een eyeopener: je kunt dus ook gelukkig zijn als je ziek bent. Inmiddels ben ik zo’n twintig jaar verder en begrijp ik de wijsheid die mijn vriend toen al had. Al blijft het altijd fijner om ook gezond te zijn. Laat daar geen misverstand over bestaan.

Oud en afgeschreven

Ik dacht destijds als dertiger dat het leven niet leuker zou worden als ik ouder zou zijn. Ach, wat een guppie was ik toch. Maar het is wat veel jonge(re) mensen denken. Zij zien ouderen als: niet meer knap, niet meer hip, fysiek rap aftakelend en ook nog eens belachelijk digitaal uitgedaagd. Al is dat laatste vaak waar – ik steek hier schuldbewust mijn vinger op – zo erg als erover werd gesproken bij het televisieprogramma Wie is de Mol? 2025 is het nou ook weer niet. Nora Akachar (1985) over een groepje collegadeelnemers dat iets moet fotograferen: “Het zijn allemaal 45+’ers. Die hebben misschien die handigheid niet meer helemaal.” En deelnemer Stijn de Vries (1998) valt haar bij: “Ja, 45-boomers, haha!” Als oudere vrouw tik je altijd nog een extra box aan uit de categorie ‘oud dus afgeschreven’.

In De Balie Podcast (december 2024) over de ‘overgangsroman’ All fours zegt journalist en schrijver Bregje Hofstede (1988) dat men bang is voor oudere vrouwen, omdat ze niet meer in dienst staan van de voortplanting, ze kunnen doen wat ze willen, niemand heeft meer controle over ze. Ik citeer hier watkort door de bocht en Hofstede spreekt wellicht wat al te sterk samengevat. Maar het is een interessante gedachte en al helemaal dat die wordt uitgesproken door iemand die zelf nog lang geen oudere vrouw is. Hup Hofstede!

Wat is geluk?

Dus als je bedenkt hoe wij ervoor staan in de westerse samenleving, hoe kun je dan nog gelukkig zijn, als oudere vrouw? Nou dat kan toch heel prima. Professor en geluksonderzoeker Ruut Veenhoven (1942-2024) deed veel onderzoek naar leeftijd en geluksgevoel. Uitkomst? Vanaf het 60ste jaar stijgt het geluksgevoel. “Op het allerlaatste stukje na, is de ouderdom een gelukkige fase,” stelde hij. Eigenlijk begint het wel met de vraag: wat is dan geluk? Het wetenschappelijk antwoord: de subjectieve appreciatie van het leven.

In gewone huis- tuin- en keukentaal: hoeveel iemand houdt van het leven dat zij leidt. Veenhoven: “Dat is iets anders dan hoe je je op een dag voelt. Je kunt een slechte dag hebben en je eigen leven in z’n algemeenheid als gelukkig bestempelen.” Leeftijd is dus juist een factor die kan bijdragen aan geluk. Daarmee zitten u en ik, lezers van Zin, aan de goede kant. Er staat ons nog veel goeds te wachten. Hoe fijn! Maar het is natuurlijk wel zo dat geluk niet alleen afhankelijk is van onze leeftijd. Sommige mensen hebben gewoon minder talent om geluk te ervaren. Of je gelukkig bent zit namelijk voor veertig procent in je genen en die andere zestig procent zijn omstandigheden. Bijvoorbeeld: waar je leeft en hoe je sociale netwerk eruitziet. Je talent om je gelukkig te voelen is dus voor een deel erfelijk bepaald. Ik bedank bij dezen mijn ouders. Die erfelijke aanleg voor geluk verklaart voor een deel ook dat bij die ene kennis het glas altijd half leeg is,terwijl haar leven van de buitenkant gezien best met dat van mij te vergelijken is.

Hoe dan?

Talent hebben om gelukkig te zijn hangt ook samen met het hebben van veerkracht, stellen onderzoekers. Wie veerkrachtig is, is meestal ook flexibel, stressbestendig en creatief. Enorm bruikbare eigenschappen bij rampen en tegenslag. Het blijkt wel zo te zijn dat je jezelf kunt trainen om je veer- kracht te vergroten (zie kader op p. 49). Ook zijn er trainingen om je gelukkig(er) te voelen. Dus heb je wat minder geluk met je genenpoel gehad, dan valt geluk te trainen. Atlete Sifan Hassan moet absoluut hard werken voor haar podiumplaatsen, maar heeft van nature meer mee om die 42,195 kilometer snel af te leggen dan mijn nicht Robin. Die is na veel trainingsuren al blij dat ze ’m kan uitlopen. Maar hee, ze loopt ’m! Trainen levert je iets op. En dat is ook zo bij gelukstrainingen.

Op een goede gelukstraining leer je jezelf beter kennen en leer je wat je gelukkig maakt. Het is wetenschappelijk bewezen dat ze effect hebben. Dat is natuurlijk het mooie van wat ouder zijn. Als het goed is heb je inmiddels een flinke dosis zelfkennis in huis. Je accepteert wie je bent en weet inmiddels zelf heel goed waar je blij van wordt. Maar dan nog is dat nog steeds geen garantie op geluk. Want al weet je wat je gelukkig maakt, het ook (blijven) doen is a different cookie. Da’s gewoon niet altijd makkelijk. Je zou misschien gelukkiger zijn zonder die baan waar je inmiddels al jaren op uitgekeken bent.

Maar je zou niet weten hoe je nu nog aan ander werk kunt komen dat net zo veel voordelen heeft als deze baan. Je vindt een goede gezondheid belangrijk, maar snapt dat je rookverslaving daar niet aan bijdraagt. Zie daar alleen maar eens vanaf te komen. Zijstapje waarbij ik even volledig een Karen uithang: stoppen met roken? Het kan! Maar een nicotine- verslaving is zwaar, dus zoek er hulp bij. Ook wetenschappelijk bewezen: mensen die om hulp vragen zijn gelukkiger dan zij die het allemaal ‘zelluf’ willen doen. Een win-winsituatie!