Schrijver Sander Kollaard:

Wij mensen vrezen altijd het ergste. Maar de toekomst ligt niet vast, dus geef vooral niet toe aan je angsten. En is het, zegt schrijver Sander Kollaard (1961), altijd de moeite waard om te vechten voor iets waarin je gelooft. Precies waar het in zijn nieuwe roman Einde verhaal om gaat.

Sinds 2006 woon en werk je op het Zweedse platteland, in een voormalige pastorie. Hoe en waarom ben je daar destijds beland?

“Ik zat ooit naast Máxima die me dezelfde vraag stelde. Ik heb haar de tegenvraag gesteld: hoe komt een leuke Argentijnse meid in Nederland terecht? Ze gaf het antwoord met een heel charmant grijnslachje. De liefde natuurlijk. Zo is het mij ook vergaan. Mijn vrouw is Zweeds. Ik werd verliefd en huppakee, opeens zat ik in Zweden.”

Je schreef al eerder voor literaire tijdschriften maar debuteerde pas in 2012 met een verhalenbundel. Toen was je al voorbij de 50. Waarom wachtte je zo lang?

“Ik heb niet gewacht. Het duurde gewoon erg lang voordat ik mijn schrijverij serieus begon te nemen. Pas toen werd het de moeite waard. Logisch natuurlijk: je kunt niet van lezers verwachten dat ze je werk serieus nemen als je dat zelf niet doet.”

Je schrijft verhalen en romans. Heb je een voorkeur? Of zit het hem juist in de mix?

“De mix. Ik schrijf ook essays en stukken voor de krant. Ik zou ook graag gedichten willen schrijven maar dat lukt me niet.”

Nu kom je met de roman Einde verhaal, een paar jaar na je vorige roman. Had dat een reden?

“Mijn vorige roman, De kleuren van Anna, is van 2022. Ik schrijf gestaag door en zo nu en dan levert dat een boek op. Dat is alles. Ik heb geen planning.”

In Einde verhaal valt, aan het begin van de Eindtijd, de engel Astoreth ter aarde. Hoe kom je op zo’n gegeven voor een roman?

“Toeval. Ik vond lang geleden in de ramsj een boek over Openbaring, het laatste Bijbelboek, waarin de christelijke Eindtijd wordt beschreven. Wat me opviel, is dat mensen de Eindtijd altijd in hun eigen leven verwachten. Zelfs Jezus deed dat al. Het is echt een thema van alle tijden. Het is dus ook een thema voor nu.”

Wat is de Eindtijd precies, volgens jou?

“Onze angst voor de toekomst. We vrezen altijd het ergste. Maar zoals zo vaak moet je niet toegeven aan je angsten. De toekomst ligt niet vast. Het is daarom altijd de moeite waard om te vechten voor iets waar je in gelooft: een beter klimaat, de democratie, liefde, of wat dan ook. In mijn boek lukt het Astoreth om de Eindtijd terug te draaien omdat hij weet dat de toekomst open is. En dat is een reden voor hoop.”

Tijdens de val verliest hij zijn beste vriend en daarmee zijn laatste restje geloof. Waarom? En in welk opzicht verandert dat hem?

“Astoreths val is het einde van een lang proces van geloofsafval. Hij leert beetje bij beetje de waarde kennen van nieuwsgierigheid, twijfel, waarheid, het stellen van vragen. Geloof gaat niet zo goed samen met dat soort openheid. De dood van zijn beste vriend is het gevolg van een wreed besluit van de aartsengel Gabriel. Dat is voor Astoreth het laatste zetje. Door zijn val wordt hij, zowel letterlijk als figuurlijk, een gevallen engel.”

Astoreth wordt opgevangen door een groepje mensen, verkerend in apocalyptische omstandigheden. Hoe zien die mensen hem? En hoe laat hij zichzelf door hen zien/kennen?

“Ze zien hem als een vreemde vogel en het duurt dus even voordat ze zijn verhaal geloven: dat hij een engel is die beetje bij beetje mens wordt. Hij krijgt een lichaam. Die menswording is voor hem eerst ook raadselachtig. Gaandeweg ontdekt hij waarom het gebeurt, maar dat verklap ik hier niet. Astoreth ondergaat beetje bij beetje dingen die voor ons normaal zijn, zoals honger, slaap, verdriet, troost, al die dingen die we alleen kunnen ondergaan omdat we een lichaam hebben. Astoreth ontdekt wat wij vaak vergeten: dat we niet een lichaam HEBBEN, als een soort voertuig voor een ziel of ‘ik’, maar een lichaam ZIJN.”

De groep kent een gedeeld besef: het beste proberen te maken van extreme omstandigheden. Schept zoiets per definitie een band? En blijft er ruimte over voor persoonlijke verschillen?

“Het is geen gegeven dat mensen in lastige omstandigheden nader tot elkaar komen. Het omgekeerde gebeurt net zo goed, zoals ik ook beschrijf. Dat ‘mijn’ groepje steeds hechter wordt, is niet omdat de mensen op elkaar lijken – ze zijn heel verschillend – maar ze delen een besef over wat het is om mens te zijn: onbeholpen wezens die het beste proberen te maken van omstandigheden die ze nauwelijks begrijpen, laat staan dat ze er controle over hebben, en dus heen en weer geslingerd worden tussen hoop en vrees. Wie dat ziet, is in staat verschillen te verdragen zonder meteen te denken dat de ander een vijand is.”

Je uitgever zegt: Einde verhaal is een roman die – alle onwaarschijnlijkheid ten spijt – dicht bij onze eigen werkelijkheid staat. Kun je dat uitleggen?

“In mijn boek zie je een verhalenstrijd. Wat er in de werkelijkheid gebeurt, kun je ook goed begrijpen als een strijd tussen verhalen. Kijk naar de laatste verkiezingen in de VS. Daar ging het tussen twee verhalen die recht tegenover elkaar stonden. De vraag die het boek oproept is: hoe kan het dat we, als soort, bereid zijn om zo’n beetje elk verhaal te geloven? Waarom vinden we het zo moeilijk om goede en slechte verhalen van elkaar te onderscheiden? Het antwoord is verrassend simpel, maar ook dat ga ik hier niet verklappen.”

Wat hoop je dat de lezers van je boek bijblijven?

“Vooral dat ze een hoop plezier hebben gehad. Verder dat ze een tikje wijzer zijn geworden over die maniakale verhalenvertellerij van ons.”

Toevallig alweer een nieuw schrijfproject op stapel?

“Nee, hou op, even niet hoor. Een paar kleine dingen misschien, iets voor de krant of een verhaal, maar een groter project? Pfff…”

Over het boek

Aan het begin van de Eindtijd valt de engel Astoreth naar de aarde. Tijdens de val verliest hij zijn beste vriend en daarmee zijn laatste restje geloof. Hij wordt opgevangen door een groepje mensen dat in de apocalyptische omstandigheden op drift raakt en van een verdrinkend Amsterdam naar het onder sneeuw bedolven Zweedse platteland reist. Terwijl Astoreth beetje bij beetje zijn engelengestalte verliest en mens wordt, vertelt hij zijn verhaal over de Eindtijd, over een onmogelijke reis en de uitgesproken individuen die door een gril van het lot bijeen zijn gebracht. De reisgenoten (en een zeer bijzonder varken) weten elkaar ondanks alle onderlinge verschillen toch te vinden. Er ontstaat een kleine, hechte gemeenschap, niet op basis van een gedeeld lot of verhaal, maar door een gedeeld besef van wie en wat we zijn: onbeholpen wezens levend tussen hoop en vrees, die het beste proberen te maken van onbegrijpelijke omstandigheden.

Einde verhaal is een aanstekelijke, geestige en warme roman die – alle onwaarschijnlijkheid ten spijt – dicht bij onze eigen werkelijkheid staat.

(Einde verhaal, Van Oorschot, € 27,50)

Over de schrijver

Sander Kollaard (1961) studeerde geschiedenis. Sinds 2006 woont en werkt hij op het Zweedse platteland, in een voormalige pastorie, samen met zijn vrouw en drie kinderen. Hij debuteerde in Tirade en publiceerde verder in onder meer De Gids, DW B en Passionate Magazine. In 2012 debuteerde hij met de verhalenbundel Onmiddellijke terugkeer van uw geliefde, die bekroond werd met de Lucy B. en C.W. van der Hoogtprijs 2014. In 2015 volgde zijn romandebuut, Stadium IV, dat in De Wereld Draait Door werd gekozen tot Boek van de Maand. In 2018 verscheen zijn verhalenbundel Levensberichten en het jaar daarop de roman Uit het leven van een hond. In 2022 verscheen de roman De kleuren van Anna. Einde verhaal is zijn nieuwste roman.

Sanderkollaard.nl

Zin in?

Wij geven 3 exemplaren van Einde verhaal weg. Kans maken? Deel je gegevens in onderstaand winformulier en wie weet. Meedoen kan t/m 12 maart.