De poëzie van de eenvoud

Fabrieken en scheepswerven. Smalle straten, kleine arbeiderswoningen. Glooiende heuvels met boerenland. Journalist Kim van Dam ontdekt in Noord-Ierland dat eenvoudig leven dé inspiratiebron was voor menig woordkunstenaar. Ze neemt je mee op vier tours rond even zoveel grote namen uit deze streek: zanger Van Morrison, kinderboekenschrijver C.S. Lewis, de Brontë-familie en Nobelprijswinnaar Seamus Heaney.

Dit is deel 3 van de literaire rondreis door Noord-Ierland. Deel 1, over Van Morrison, lees je hier. Deel 2, over C.S. Lewis, vind je hier. Deel 3, over de Brontë-familie, is hier te vinden.

4. Seamus Heaney
Ontdek waar Nobelprijswinnend dichter Heaney als jongen leefde en geïnspireerd raakte. En bezoek het Seamus Heaney Home- Place: het fraaie museum over zijn leven en werk.

Doen alsof

“It’s Sunday afternoon, we pretend to have class,” aldus de vriendelijke verkoper op de luchthaven van Belfast. Nadat ik een miniflesje wijn bij hem heb afgerekend, haalt hij een ‘echt’ wijnglas voor mij bij de bar verderop. Die vriendelijkheid verbaast mij niet meer na een verblijf van enkele dagen in Noord-Ierland. Dit deel van Groot-Brittannië blijkt een gebied waar Nobelprijswinnaars hun oude vrienden niet vergeten en waar grote zangers vol trots over hun eenvoudige afkomst zingen. En waar iedereen eindeloos praat over de mensen die via hun romans, poëzie of muziek helpen dit prachtige stukje aarde op de kaart te zetten. Ze hebben ook allemaal wel met zo iemand in de klas gezeten. Of kennen ‘de tante van’. Noord-Ierland is met minder dan twee miljoen inwoners maar met een jaloersmakend aantal literaire grootheden eigenlijk gewoon een uitgestrekt dorp.

Tour 4 – Nobelprijswinnaar Heaney

Het is 1995, Seamus Heaney is op vakantie in Griekenland. Anderhalve dag lang proberen familieleden hem te bereiken. Als ze eindelijk contact met hem krijgen, kunnen ze hem vertellen dat hij de Nobelprijs voor de Literatuur heeft gewonnen. Het faxapparaat thuis spuugt al anderhalve dag lang felicitaties uit. Net als Van Morrison is Heaney een man die zijn inspiratie uit het eenvoudige, dagelijkse leven haalt. Om te ontdekken hoe, ontmoet ik Eugene Kielt, eigenaar van B&B Laurel Villa, die een passie voor het werk van Heaney heeft. In zijn knusse logement hangen overal gedichten van Noord-Ierlands beroemdste dichter.

Overal staan bundels en een van de kamers is zelfs volledig aan Heaney gewijd. Natuurlijk is er eerst tijd voor thee met homemade scones. Maar dan gaan we op pad om te ontdekken waar Heaney als jongen leefde. Het blijkt een vrij sobere omgeving. Toch inspireerde het hem in elk opzicht. Kielt: “De stepping stones in de plaatselijke rivier vormden de aanleiding voor diepdoordachte gedichten.

Schoorstenen van fabrieken komen tot leven in doorwrochte zinnen: elk moment van zijn leven komt aan bod – van de politieman die langskomt en zijn hoed naast een stoel legt tot de plaatselijke voetbalclub en zijn vader die de grond met een spade bewerkt. De trein die het land doorkruist en rimpelingen in het water veroorzaakt. Maar ook de eerste dag dat Heaney zelf naar school liep, begeleid door zijn roodharige, sproetige buurmeisje dat hij net een fee vond.”

Indrukwekkend

Tranen trekkend treurig Heaney overleed in 2013. Drie jaar later ging het Seamus Heaney Home Place open, een museum over leven en werk van de Nobelprijswinnaar. Met foto’s, video’s en natuurlijk gedichten komt zijn werk nog meer tot leven. Diepe indruk maakt het gedicht dat hij schreef over de dood van zijn broertje. Die was pas drieënhalf jaar oud toen hij bij een autoongeluk om het leven kwam. Heaney werd van kostschool gehaald toen dat gebeurde. De laatste regels van het gedicht Mid term break schetsen een tranen trekkend treurig beeld:

He lay in the four-foot box as in his cot.
No gaudy scars, the bumper knocked him clear.
A four-foot box, a foot for every year.
(Mid term break, Seamus Heaney)

Toevallig is zijn weduwe Marie ook in het museum. Liefdevol praat ze over haar overleden man. En ja, ooit schreef hij ook een gedicht voor haar: Scaffolding. Aanleiding voor het gedicht was hun eerste ruzie. Via het gedicht liet hij haar weten zich vooral geen zorgen te maken. De steigers (scaffolding) waren toch niet meer nodig, de muur die ze samen hadden gebouwd, was sterk genoeg en zou wel blijven staan. Het is nu een van de meest populaire gedichten van heel Ierland en wordt op menig Noord-Ierse bruiloft voorgedragen.

Ook leuk

Queen’s University (University Road) is een prachtig gebouw waar Seamus Heaney en acteurs Stephen Rea en Liam Neeson ooit college volgden. Erachter ligt een botanische tuin met fraaie kas.

Tekst: Kim van Dam