Moederdag zonder moeder

Sommige dingen zijn er altijd, sommige mensen ook. Zoals je ouders. En dan komt er een moment waarop je afscheid van ze moet nemen. Is het opeens heel definitief: je bent geen kind meer. Want je hebt geen ouders meer. Op een dag als Moederdag kan dat extra moeilijk zijn. Je kinderen verwennen je vast volop. Maar jij kunt jouw moeder niet meer vertroetelen.

Zie er maar mee te leven

Zonder die thuisbasis voel je je ontworteld. Je mist je vader en moeder als persoon maar ervaart óók het gebrek aan ouders. Die beschermende arm, die veilige haven, en al die andere clichés. Moet je maar mee zien te leven. Niemand die nog weet hoe je was als kind. Geen generatie meer boven je. Wie moet je nog trots maken? Ja tuurlijk, je man en kinderen. Maar die knipoog van je vader is anders. De waardering van je ouders kan niemand evenaren.

De psycholoog: loop niet voor de pijn weg

Ellen Huijsmans is registerpsycholoog arbeid en gezondheid. Ze begeleidt mensen na het verlies van hun ouders. “Dat dit verlies erbij hoort wil niet zeggen dat het geen pijn mag doen. Je ouders kennen je al je hele leven, ze hebben alles van je meegemaakt. Je hebt zó’n geschiedenis met elkaar. Ze zijn er altijd en opeens is die veiligheid weg. Dat kan een eenzaam gevoel geven. Of je nu 20, 40 of 60 bent, het verlies van je ouders doet altijd zeer. Je bent volwassen en kunt het allemaal zelf wel maar juist dán kun je je ouders missen. Hoe hebben zij het ouder worden en dat de kinderen uit huis gingen ervaren? Daar kun je nooit meer met ze over praten. Rouw om je ouders is niet iets wat je zomaar even fikst. Het wordt na verloop van tijd hanteerbaarder en draaglijker maar de pijn blijft. Loop daar niet voor weg. Dan haalt het je in.”

Het leven lijkt opeens zoveel serieuzer

Ellen: “Veel mensen verliezen hun ouders als ze zelf van middelbare leeftijd zijn. En de kinderen net het huis uit zijn. Dan voel je aan twee kanten een leegte. Waar sta je zelf nog? Wie heeft je nu nog nodig? Als je geen kinderen hebt, weet je dat er na jou niets meer is en dat geeft óók een leeg gevoel. Het doet hoe dan ook iets met je verantwoordelijkheidsgevoel: het leven lijkt opeens zoveel serieuzer als je zelf de eerste generatie bent. De rol die je ouders hadden als ‘oude’ en wijze’ heb je nu opeens zelf. Het kost tijd om daar aan te wennen.”

Schrijver Jan Siebelink: ‘Ik mis mijn ouders nu meer dan ooit’

Schrijver Jan Siebelink (1938) leeft al 34 jaar zonder ouders. Zijn vader overleed in 1971 en zijn moeder in 1984. Toch zegt hij dat het gemis steeds groter wordt. “Nu ik ouder ben, komen er steeds meer herinneringen terug aan mijn vader en moeder, aan ons gezin. Ze zijn nog heel dichtbij en ik mis ze meer dan ooit. Ik voel een soort verscheurdheid. Rationeel kun je denken dat die mensen nu over de 100 zouden zijn en dat zoiets niet haalbaar is. Het is voorbij. Maar ik heb zulke mooie herinneringen aan ze. Ondanks het tragische en dramatische wat er in hun huwelijk gebeurde, waren het mensen die van elkaar bleven houden. Het was allemaal schoonheid en ik heb me geweldig bij hen thuis gevoeld. Nu mijn eigen dood dichterbij komt, speelt vaak door mijn hoofd dat er straks niemand meer is die over ze kan vertellen.”

De rouwdeskundige: neem af en toe een huildag

Onderzoeksjournalist en rouwdeskundige Daan Westerink (1968) schreef na het overlijden van haar ouders het boek Leven zonder ouders. Ze ontdekte dat je ouders verliezen betekent dat je onvoorwaardelijke liefde verliest: die tussen ouder en kind. Hoe jullie band ook was: de dood van je ouders is het definitieve einde van je kind-zijn. “Het gaat er niet om dat je niet zonder ouders kunt, maar om de band die je met ze had. Het gevoel dat je het nu echt alleen moet doen. Dat zeurende stemmetje vanbinnen dat zegt dat je ouders verliezen er nu eenmaal bij hoort en je er niet zo’n toestand van moet maken is echt schadelijk. Verdriet móet je voelen, anders loop je op een gegeven moment over. Neem af en toe een huildag. Dat helpt echt. Blijf daarnaast dingen doen die je leuk vindt, dat houdt je overeind. Het is een beetje heen en weer slingeren tussen herstel en verdriet. Dat gaat 80% van de mensen goed af. De overige 20% heeft daar hulp bij nodig. Geen schande, gun het jezelf gewoon.”

Moederdag: wat nu?

Voor de een is het verlies van ouders een rimpeling, voor de ander een aardbeving. Op Moederdag word je misschien verwend door je kinderen, of geniet je mee van de Moederdaggezelligheid bij een zus of vriendin. Je eigen moeder kun je niet meer laten weten hoeveel je van haar houdt. Probeer dat verdriet een plek te geven in je dagelijks leven zonder om te vallen. Vraag ruimte voor je verdriet bij jezelf en bij anderen. En probeer te genieten van alle herinneringen. Want die blíjven. Voor altijd.

Geen kind meer

Je hebt je goeie vrienden nog, die staan je ook dichtbij.
En als je soms wat aandacht wil dan staan ze aan je zij.
Maar niemand zal meer weten hoe je met je pop kon spelen.
En niemand zal nog ooit je vroegste vroeger met je delen.
De dag waarna je nooit meer kwetsbaar wezen kunt en klein.
De dag waarna je nooit meer kind zult zijn.

Tekst: Jan Boerstoel. Gezongen door Karin Bloemen in de voorstelling La on tour

Karin Bloemen: “Je herkent je zó in dat lied. Elke zin zegt iets over jou en je moeder. Het is allemaal zo waar en daardoor hartstikke heftig.”
Geen kind meer won in 1996 de Annie M.G. Schmidtprijs. Nieuwsgierig? Klik hier.

Meer lezen?

Wij tippen je deze boeken:
• Daan Westerink: Leven zonder ouders (Ten Have, € 15)
• Manu Keirse: Helpen bij verlies en verdriet (Lannoo, € 19,99)

Tekst: Deborah Ligtenberg