‘Lezen is een merkwaardige bezigheid’

Renate Dorrestein (1954) was van 2013 tot haar overlijden in 2018 columniste van Zin. Als eerbetoon aan Nederlands liefste en grappigste schrijver plaatsen we de komende weken elke dag een column van Renate.

Lezen is een merkwaardige bezigheid, als je er even over nadenkt. Je tuurt naar een pagina waarop tekentjes staan afgebeeld die de letters van het alfabet heten. Op zichzelf valt daar weinig aan te beleven. Helemaal niets zelfs. Ons brein moet alle verschillende combinaties van die tekens eerst ‘vertalen’ in woorden, die pas dán opeens samen een verhaal vormen dat ons ontroert, in de lach laat schieten of de stuipen op het lijf jaagt. Ik vind dat
behoorlijk wonderbaarlijk.

Zonder alfabet

Nog zoiets opmerkelijks: het schrift is nog maar vijfduizend jaar oud, terwijl de mens in z’n huidige vorm al 180.000 jaar bestaat. Gedurende het grootste deel van onze geschiedenis redden we ons dus prima zonder het alfabet. Maar al was er geen schrift, er waren natuurlijk wel verhalen. Ik denk dat we het nooit zonder verhalen hebben kunnen stellen. Verhalen leren ons immers over de liefde, het leven, de dood en dus over onszelf. Ze laten ons zien wat het betekent om mens te zijn. Ontelbare eeuwen lang was er maar één manier om verhalen tot je te nemen: door er gezamenlijk rond het kampvuur naar te luisteren.

Voorlezen

Zo’n oud gebruik doet evolutionair iets met de mens, lijkt me: het wordt onderdeel van onszelf. En daarom vinden de meesten van ons het vast nog altijd zo’n genot om voorgelezen te worden, hoe oud we ook zijn. Ik ken een man die zijn vrouw al dertig jaar elke avond in bed een halfuur voorleest. Kan die man niet rouleren, vraag ik me wel eens af. Maar gelukkig bestaat er een goed alternatief voor de aangetrouwde voorlezer, namelijk het luisterboek. Ik ben verzot op luisterboeken. Blijkbaar stillen ze een behoefte van de oermens in mij. Ontdek uw eigen prehistorische ik en ondervind de zonderling troostende werking van een luisterboek Ideaal tijdens lange autoritten en bij het wegwerken van stapels strijkgoed.

Uitkomst

Maar ook een uitkomst voor uw dyslectische neefje, uw laaggeletterde buurman en uw slechtziende oude moeder. En niet te vergeten voor iedereen die in bed nauwelijks meer aan een boek toekomt omdat dat tegenwoordig een gevecht met een dwarsliggende leesbril met zich meebrengt. In 2014 mocht ik het Luistergeschenk dat u in de Week bij de boekhandel cadeau kunt krijgen schrijven én voorlezen. Stel dat u mij altijd al eens voorlezend op de rand van uw bed hebt gewenst… Ik beloof u een heerlijke ervaring.

Deze column verscheen eerder in Zin 6, 2014
Foto: Merlijn Doomernik

Ook naar Renate luisteren? Ze leest bijvoorbeeld haar roman Weerwater voor.