Vier het leven, vier de dood

Teake Zuidema bezocht Mexico City veertig jaar geleden al. De bedelaars en vieze stadsbussen van toen maakten plaats voor indiaanse helers en luxe touringcars. Een reis van Mexico City naar Oaxaca en Campeche waar de dood telkens – op meest vriendelijke wijze – zijn kop opsteekt.

“In 1978 stond ik voor het eerst op de Zócalo, het immense plein in het hart van Mexico City. Ik was jong en overweldigd door de kleuren, geuren (beter gezegd: stank), smaken en geluiden van een nieuwe, chaotische wereld. Indiaanse vrouwen. Demonstrerende boeren. Luidruchtige handelaren. Prevelende priesters. mariachi zangers. Alles was anders, alles was nieuw, en alles moest nog een plaats vinden in een nieuw plaatje in mijn brein dat Mexico heette.”

Verandering

“Veertig jaar later sta ik op dezelfde Zócalo. Verdwenen zijn de bedelaars, de straathandelaren en de zwarte dieselrook uitbrakende stadsbussen. Gebleven zijn de gelovigen die in processie, rondom de kathedraal marcheren en de demonstrerende boeren die in Mexico altijd aan het kortste eind trekken. En kijk daar, aan de zijde van het plein tegenover het Nationale Paleis is de veramerikanisering begonnen met een McDonald’s. Ook nieuw: naast de kathedraal kun je anno 2018 de overblijfselen bezichtigen van een immense, Azteekse tempel die in de afgelopen jaren is op- en uitgegraven. Toen de conquistador Hernán Cortés in 1521 de Azteekse hoofdstad Tenochtitlán veroverde, bouwde hij zijn kathedraal boven op deze piramide.”

“Dat was de Spaanse manier om fuck you te zeggen tegen de Azteekse goden en iedereen die in hen geloofde. Nu, bijna vijfhonderd jaar na de dood van Moctezuma, lijkt het alsof de Azteken de Zócalo heroveren. Mexicanen en toeristen staan in de rij om zich met bezweringen en de rook van de smeulende, medicinale planten ritueel te laten reinigen door indiaanse curanderos (helers). Bont uitgedoste dansers, opgezweept door met varkensblazen bespannen drums, dansen choreografieën die geïnspireerd zijn door Azteekse rituelen.”

Leve de dood

“Uiteraard sta ik op de Zócalo ook oog in oog met de dood. Die presenteert zichzelf hier in de vorm van een wandelend skelet dat een kop groter is dan ik, met een masker dat mij in mijn kinderjaren zou hebben laten overgeven van angst. Nu is deze dood alleen maar leuk. Voor twintig peso’s – ongeveer een euro – wil deze skeletmijnheer wel met mij op de foto. Zo komt de dood in Mexico aan de kost, met poseren.”

“Reis door Mexico en je ontdekt dat de dood vrijwel overal en altijd aanwezig is. Her en der duiken als skeletten verklede mensen op. Zo niet, dan zijn er nog altijd de schedels en botten op muurschilderingen, op prentjes in kranten en op vlaggen en vaandels. De dood is eregast op alle Mexicaanse volksfeesten. Hij lacht je toe in een museum in Oaxaca, danst mee op de tonen van een marimba orkestje op het plein van Ocotlán of wil een glas tequila met je drinken in een bar in Monterrey. Het leven kan goed en uitbundig zijn in Mexico, maar je wordt hier ook dagelijks, zij het met een knipoog, geconfronteerd met je eigen vergankelijkheid.”

Benieuwd naar het complete reisverslag? Die is te lezen in Zin 8. Deze ligt nu in de winkels en koop je ook bij ons in de shop! Zelf op reis? Lees deze vier tips om last minute weg te gaan.

TEKST & BEELD: TEAKE ZUIDEMA