’s Nachts droomde ik dat ik opgesloten zat

Christine Otten (1961) is dit jaar 25 jaar schrijfster. Haar nieuwste roman, Een van ons, ligt net in de winkel. Het is geïnspireerd op haar ervaringen als schrijfcoach in een gevangenis.

Workshop

“Mijn zoon vroeg me jaren geleden of ik een schrijfworkshop wilde geven bij Exodus, een opvanghuis voor ex-gedetineerden. Ik gaf toen al een tijd lang schrijfles aan dak- en thuislozen. Dat vond ik fantastisch omdat ik zag hoeveel effect het had. Door te schrijven kunnen mensen boven zichzelf uitstijgen en krijgen ze weer vertrouwen. Ik zag mensen die over talent blijken te beschikken, een echt goed taalgevoel hebben. Die bevestiging hebben ze nooit eerder gehad, zeker niet op school. Ook op mij had het een verslavend effect. Uit de samenwerking met mannen uit de schrijfgroep bij Exodus is de theatervoorstelling Gevangenismonologen ontstaan, later verloor ik mijn hart aan de gedetineerden van PI Heerhugowaard Zuyder Bos.”

Wist u meteen dat hieruit een roman zou voortvloeien?

“Nee, dat hadden de gedetineerden eerder door dan ik. In Zuyder Bos zitten relatief veel langgestraften, ook levenslang gestraften. De schrijfworkshop staat open voor iedereen, maar in de praktijk nemen meer langgestraften deel. Als je met elkaar schrijft, komt er veel positieve energie vrij. De gevangenis is een plek van straf, isolement en weggestopt zijn. Schrijven is reflecteren en juist daar word je enorm geconfronteerd met waar het om gaat in het leven. Ik ben zwaar onder de indruk hoe in de gevangenis gereflecteerd wordt. Hoe de mannen kwetsbaar durven te zijn en elkaar steunen. Het schrijven gebeurt in beslotenheid zonder pottenkijkers. Als iedereen zich open stelt, kun je de maskers laten vallen en jezelf zijn. Dat geldt ook voor mij, in de schrijfruimte kan ik helemaal mezelf kan zijn en gesprekken voeren die ik nergens anders voer. ”

Was u niet op uw qui vive?

“Ik ben in de gevangenis met veel respect en warmte behandeld, er is nooit vervelend of seksistisch tegen me gedaan. In het begin was ik erg onder de indruk van de hele setting. ’s Nachts droomde ik dat ik opgesloten zat. Binnenkomen is echt een ding. Je levert al je spullen in, ook je telefoon. Dat is beangstigend maar voor iemand als ik ook bevrijdend omdat je voor even helemaal daar bent. Ik heb de laatste drie jaar meer geleerd van het leven, dan een hele poos daarvoor. Je komt daar zo tot de kern. Als je dat kan delen, dan geef je ook heel veel. Ik ben blij dat ik geen schrijver ben die altijd maar alleen in haar kamertje zit. Literatuur is niet alleen voor de hoge kunsten, het is ook verbondenheid en voor dagelijks gebruik. Met literatuur, lezen en schrijven, kun je levens veranderen. De recidive gaat omlaag omdat mensen groeien en een stem vinden. Je kunt beter perspectief zien en begrijpen wat er is gebeurd. Je kunt dingen die onbenoembaar zijn, ineens onder woorden brengen. Dat hoeft niet in een boek, dat kan ook in gedichten of in brieven aan je geliefde of kinderen. Met literatuur kun je veel meer bereiken dan we denken.”
Een van ons (De Geus, € 20)

Interview: Margriet de Groot Fotografie: Allan Swart