Ga je angst te lijf

Angst houdt zich niet aan een lock down en al helemaal niet aan een intelligente. Mét de Corona-pandemie nam ook een pandemie van angst bezit van ons land. Wat doet angst met je en wat kun je ertegen doen? Nú in Zin: journalist Anne Elzinga geeft aan de hand van haar eigen angsten antwoord op deze vragen.

De drie V’s

Wat mensen nu vooral bang maakt is het gevoel geen enkele controle te hebben over dat onzichtbare en onvoorspelbare virus. Normaal weet je lichaam heel goed hoe het angst te lijf moet gaan. Sterker nog: het helpt ons om te overleven. Geconfronteerd met een dreigende situatie maak je stresshormonen aan die ervoor zorgen dat je onmiddellijk in actie komt door te vluchten of te vechten. Vluchten tegen corona-angst kan echter niet: het virus is overal. Bij gebrek aan een vaccin is vechten ook geen optie. Het gevaar bestaat dat dan een derde V het heft in handen neemt: de V van verstarren. Dan piekt de stress torenhoog en ben je verlamd van angst. En laat dat nou net géén effectief antwoord op vrees zijn. Als de angst je leven gaat beheersen, loop je het risico om – net als een van de vijf andere volwassen Nederlanders – een angststoornis te ontwikkelen. Niet jij, maar je angst staat dan aan het roer.

Grossieren in angst

Anne dacht wel zo’n beetje over haar angsten heen te zijn. Haar fobie om in het openbaar te spreken en haar vliegangst werden vanzelf minder toen ze het een tijdje vaak moest doen. Oefening baart niet alleen kunst, maar ook moed. En haar hypochondrie en doodsangst vlamden wel eens op, maar die kreeg ze er na enige cognitieve inspanning wel weer onder. En toen kwam die pandemie en hup, daar waren die laatste twee er weer, in vol ornaat. Vergezeld van ernstige zorgen over de gezondheid van haar dierbaren. Anne voelt zichzelf een groothandelaar in angst. Die bestaan, volgens psychotherapeut Carien Karsten. Of en hoe bang je bent wordt bepaald door genetische aanleg, persoonlijkheid en de leerervaringen die je in de loop van je leven hebt opgedaan. Vrij vertaald: bij sommigen zijn de angstkernen in het brein actiever dan bij anderen, de ene persoonlijkheid is gevoeliger dan de andere en als je vroeger de hele tijd hoorde dat je moest oppassen voor gevaar, doet dat ook wat met je.

Bevecht je angst

Je kunt je wapenen tegen je angst door jezelf eraan bloot te stellen: net als bij Anne neemt de angst dan geleidelijk aan af. Je kunt ook je stressreactie manipuleren. Weliswaar wordt je brein vanzelf actief als-ie angst ontwaart, maar je bent niet de slaaf van je hersenen. Je kunt de drang om te vluchten bewust blokkeren door jezelf aan te sporen, net zoals je vroeger je kinderen aanmoedigde: ‘je kunt het!’ Ook bewuste ademhalingsoefeningen, zoals die uit de mindfulness en yoga, kunnen de angst dempen. Ben je echter verlamd van angst, dan is hulp van buitenaf nodig. Bijvoorbeeld met cognitieve gedragstherapie of EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing). Tenslotte kan ook je medemens je helpen. Vertrouw je je angstige gedachten aan een ander toe, dan gaan de scherpe kantjes ervan af. Gedeelde angst is halve angst. Komt dan weer goed uit, tijdens zo’n massa angstpsychose…

Meer lezen? Lees het hele artikel in Zin 7. Nú in de winkel of bestel dit nummer online.

Tekst: Anne Elzinga