‘De tuin biedt je altijd een nieuwe kans’

Sue Stuart-Smith (1959) is psychiater en psychotherapeut. Samen met haar echtgenoot, de bekende tuinontwerper Tom Stuart Smith, onderhoudt ze een prachtige tuin: the Barn Garden in Hertfordshire. Ze ondervond daar het helende effect van tuinieren en besloot in het boek Tuinieren voor de geest te onderzoeken waarom tuinieren écht gelukkig maakt.

Wat is de grote kracht van tuinieren?

“Het kan je leven weer op de rit krijgen. Het hele proces van scheppen, verzorgen, snoeien en bemesten heeft invloed op ons geestelijk welzijn, ons vermogen tot zelfreflectie en op onze creativiteit. Eenmaal aan het tuinieren, gaan de hartslag, bloeddruk en het niveau van het stresshormoon binnen enkele minuten omlaag. Er zijn zoveel studies bekend die de helende kracht van tuinieren bewijzen. Wereldwijd zijn er succesvolle tuinprojecten met bijvoorbeeld gevangenen, probleemjongeren en mensen die kampen met ernstige depressies. Tuinieren is toekomstgericht, het biedt hoop en voorpret. Het is overzichtelijk en geeft structuur en discipline. Je moet je onderwerpen aan het ritme van de tuintijd, een verademing in deze haastige tijd. De tuin is bij uitstek de plek die ons terugbrengt naar de fundamentele biologische levensritmen. Je kunt invloed uitoefenen maar het blijft een samenspel dat je niet kunt beheersen. Naast successen zijn er ook mislukkingen, gelukkig biedt de tuin je altijd een nieuwe kans.”

Is het toeval dat dit boek middenin de coronatijd uitkomt?

“Ja, ik heb er vijf jaar aan gewerkt. Veel langer dan ik had bedacht. Ik realiseerde al snel hoe weinig ik wist en hoeveel er al bekend was over het effect van tuinieren. Bovendien raakt het aan zoveel meer verschillende disciplines. Het gaat ook over de beleving van de natuur, het visuele en esthetische aspect, de fysieke inspanningen en het belang van het werken met je handen in de aarde. Van dat laatste had ik geen idee. Tuinaarde blijkt boordevol nuttige bacteriën te zitten die ons immuunsysteem versterken. Belangrijk om te weten in deze tijd waarin we zoveel belang hechten aan hygiëne en waarin tegelijk zoveel allergieën ontstaan. Het is geen toeval dat we in de coronacrisis massaal aan het tuinieren slaan en parken, stranden en bossen opzoeken. We weten instinctmatig dat groen goed voor ons is. Tuinieren is in tijden van crisis een goed toevluchtsoord. Altijd al geweest. De verschrikkingen van de Eerste Wereldoorlog waren de start van horti-culturele therapie, waarbij tuinieren als medicijn werd voorgeschreven aan militairen met PTSS. Mijn grootvader is daar een mooi voorbeeld van. Hij kwam zwaar getraumatiseerd uit de oorlog terug en leerde door te tuinieren zijn leven weer op te pakken. Vanaf de jaren 70 kregen pillen de voorkeur maar inmiddels is de tuin weer herontdekt als plek om te helen.”

Boek Tuinieren voor de geest

Wie in de aarde wroet, ploegt ook in het hoofd. In Tuinieren voor de geest onderzoekt psychiater Sue Stuart-Smith hoe tuinieren onze innerlijke wereld beïnvloedt. Het proces van creëren en verzorgen, van snoeien en bemesten heeft invloed op ons geestelijk welzijn, het vermogen tot zelfreflectie en op onze creativiteit.

Stuart-Smith baseert zich op de neurowetenschap en de psychoanalyse, en put rijkelijk uit haar eigen praktijk en uit het echte leven. Ze laat zien hoe tuinieren zich niet slechts beperkt tot het verzorgen van bloemen en planten, maar dat het helend kan werken en inspiratie kan bieden om de geest te verrijken.
Tuinieren voor de geest (De Bezige Bij, € 24,99)

Tekst: Margriet de Groot