‘Ik sta niet onbevangen in mijn leven’

Ze verloor op haar 9de haar moeder, waarna haar vader het jonge gezin met straffe hand regeerde. Het bleek het pijnlijke startschot van een levenslange studie naar menselijk gedrag, uitmondend in een glanzende toneelcarrière. Nú in Zin: actrice Marieke Heebink (1962).

Herinneringen

“Mijn vader is in 2014 overleden. Ik mis hem erg. Hij was historicus. Als er iets in de wereld gebeurde, angstige dingen zoals terrorisme, of een crisis zoals nu, belde ik hem op en zette hij het in een breder perspectief. Ik was het niet altijd met hem eens, maar ik mis dat inhoudelijke anker.
Ik heb niet alleen maar goede herinneringen aan hem. Hij was niet voor de poes. Het was vreselijk voor hem toen zijn vrouw overleed en hij achterbleef met drie kinderen van 9, 8 en 3. Als mensen zeiden: gelukkig heb je de kinderen nog, dan zei hij: dat is het juist, ik weet bij God niet hoe ik dat moet doen. Dat betekende dat hij vaak boos was en met kracht dingen oploste, om de boel controleerbaar te houden. Hij kwam uit een heel christelijk milieu. Toen mijn moeder overleed heeft hij zijn geloof verloren. Hij was alleen even vergeten om ons dat mee te delen. Wij zaten nog steeds in zijn hel en verdoemenis. Althans, zo voelde het voor mij en mijn zussen. Dat mijn moeder dood ging, werd door ons geïnterpreteerd als straf van God. Mijn vader zag er uit als Jezus Christus of God zelf. En hij was streng doch rechtvaardig, vond hij. Die dingen koppelden wij aan elkaar. Je kon een tik krijgen, of naar je kamer worden gestuurd. Die hel en verdoemenis van het christelijk geloof en die hel en verdoemenis die losbrak omdat de persoon die het meeste om je gaf en voor je zorgde doodging, dat viel een op een samen.

Met goede vriendin Lineke Rijxman

Twee vuren

Later is hij hertrouwd en kwam hij tussen twee vuren te zitten: zijn nieuwe vrouw en ons. Dat heeft hij nooit kunnen oplossen. Ik heb altijd veel met hem gepraat en veel met hem gevochten. We mochten geen eigen leven leiden. We werden kort gehouden, in alle opzichten. Zeker in de liefde. Dat kwam ook omdat de vrouw met wie hij was een paar keer was weggelopen en weer teruggekomen. Gezinsverzorgers gingen regelmatig weg, en er ontstond een situatie die was vervuld van angst, verlies en dreigend verlies. Als kind probeer je te overleven en je bent gewend aan het niet krijgen van liefde. Zijn liefde was voorwaardelijk. Je moest je goed gedragen en nooit tegenspreken.

Vertrouwen

Wij hadden een specifieke verhouding, omdat ik de oudste was. Daardoor heb ik veel gezien en heeft hij mij veel toevertrouwd wat niet voor kinderoren bestemd is. Er zijn tijden geweest dat ik me daar enorm tegen heb verzet. Dat ik zei: dit slaat nergens op, jij vindt mij alleen maar jouw vertrouweling als ik doe wat jij wil. Je meet met twee maten. Ondanks alles heb ik…. Ik wil zeggen een groot vertrouwen in hem gehad. Alleen is dat ook niet waar, want hij heeft dat vertrouwen vaak beschaamd. Maar daar was ik aan gewend. Ik had met hem te doen, omdat hij eigenlijk zwak was. Binnen dat enorm robuuste plaatje, die man die zoveel wist en hele huizen kon bouwen, woonde een bang iemand.

Overlevers

Zijn houding, hoe hij heeft geleefd, is allemaal een reactie geweest op het feit dat hij de dood van mijn moeder niet heeft verwerkt, of niet heeft aangekund. Dat hij heeft overleefd, net als wij. De dood van mijn moeder is de grote gebeurtenis in mijn leven geweest. Ik kan wel doen alsof het nu over is, maar sommige dingen gaan niet voorbij. Ik sta niet onbevangen in mijn leven. Als je zo vroeg met de dood te maken krijgt, neem je nothing for granted. Toneelspelen is voor mij een enorme oplossing geweest, omdat ik al die emoties die ik vroeger niet mocht hebben in het echte leven kon gebruiken. Al dat kijken naar gedrag, en daar kritiek op hebben en vragen bij stellen, dat mocht niet. Dus is het voor mij heel fijn dat ik daar nu wel vorm aan kan geven.”

Meer lezen? Lees het complete interview met Marieke Heebink in Zin 9. Nú in de winkel of bestel dit nummer online.

Tekst: Minou op den Velde. Beeld: Brenda van Leeuwen