‘Je kunt ook van je moeder een voorbeeld krijgen van hoe je het niet wil’

Actrice Els Dottermans (1964) is de grande dame van het Vlaamse toneel en is al 25 jaar samen met de Nederlandse acteur Han Kerckhoffs. Maar haar levensgeluk kreeg ze niet cadeau. Over haar macho vader, getroebleerde moeder en dominante regisseurs.

Leeg nest

“Ik ben trots op mijn nieuwe keuken. Die we bedacht hebben met een interieurarchitect. Hij was afgeleefd, niks werkte nog. We dachten: de jongens gaan stilaan het nest verlaten, zullen we kijken naar iets anders? Maar we wonen hier lekker. Nee, we gaan voor die nieuwe keuken. Het is onze leefruimte, en ik kook graag. Normaal gesproken stond mijn oudste zoon hier nu eieren te bakken omdat hij pas om elf uur opstaat. Twee weken geleden is hij uit huis gegaan. Dat lege nestsyndroom is ingrijpend. Hoewel het hoog tijd was, is het toch een periode die je afsluit. En waar een zekere vorm van rouw over hangt. Ik vergelijk het met liefdesverdriet. Iemand maakt het uit en verdwijnt ineens uit uw leven. En alles waar je zo op vloekte mis je dan. Hij komt nog langs natuurlijk, maar hij slaapt hier niet meer. Ik kan niet meer naast hem liggen, en eraan snuffelen om te weten hoe het met hem gaat. Bij mijn zwangerschappen voelde ik me compleet. Ik had niemand nodig, ik stapte gezapig en dik door het leven. Je voelt je de koning te rijk. Onkwetsbaar. Die volstrekte eenheid met iemand anders kun je nergens anders zo beleven. Het was voor mij de perfectie.”

Pijn

“Deze kast van mijn moeder sleep ik al mijn hele leven mee. Dit schilderij is ook van haar. Mijn vader was beeldhouwer, en mijn moeder was verpleegster, maar zij had een mooi gevoel voor esthetiek. Ik denk dat dat hun aantrekkingskracht bepaalde. Mijn vader praatte veel. Mijn moeder was stil en verlegen. Maar ze was altijd mooi gekleed. Een fijn vrouwtje met een mooi figuurtje. Altijd verse bloemen, vers eten.
Ik ben zo rap mogelijk het huis uitgegaan en zelfstandig geworden, ook financieel. Als je zelf moeder wordt begrijp je beter waar de ongerustheid vandaan komt die zich vertaalt in slechtgezindheid. Ineens weet je waar haar gezeur vandaan komt. De geschiedenis herhaalt zich! Tuurlijk heeft zij van ons gehouden. Maar ze was niet goed in het uitdrukken daarvan. Mijn moeder was geen knuffelaarster en las geen verhaaltjes voor. Ik kon altijd zo smullen van Nederlandse meisjesboeken. Dan stond er: mam kwam binnen met een blad vol prik. Een indianengebrul steeg op. Dan dacht ik: waarom komt mijn moeder nooit binnen met een blad vol prik? Mijn moeder was geen gezellige mam omdat zij meer aan het overleven was. Wij hielden vanaf ons 11de het huis schoon. Zij zorgde voor eten op de plank, en dat we er niet als slonsjes bij liepen. Mijn moeder zei ooit: ‘Voor jou applaudisseren ze allemaal, maar voor mij nooit.’ Ze wilde zeggen: uw job is niet essentieel, maar die van mij wel. Later is ze daarvan teruggekomen. Ze was de beste toeschouwer. Als het niet goed was zei ze meteen: ‘Heel lelijk decor.’ Of: ‘Uw collega was heel goed hè?’ Haha. Meestal had ze gelijk.”

Freelance

“Door corona heb ik al maanden niet gespeeld. Ik wandel veel, en lees in de tuin. Han is een grote lezer, dus hij schuift van alles door naar mij. Ik heb altijd gefunctioneerd in een gezelschap. Twaalf jaar speelde ik bij NT Gent. Wij zijn allemaal met de komst van de nieuwe artistieke leider, Milo Rau, ontslagen. Voor het eerst van mijn leven werd ik freelance actrice. Daarna heb ik een voorstelling met hem gemaakt, Compassie. Verder heb ik geen plannen meer bij NT Gent. Ik heb altijd gewerkt, soms teveel. Dat ik dacht laat mij maar drie maanden thuiszitten, want er begint sleur in het zaakje te komen. Dat is nu door corona grondig door mekaar geschud. Als ik teveel in de toekomst denk word ik onrustig. Mij ga je de eerste jaren niet meer horen klagen.”

Lees het hele interview in Zin 10. Nu in de winkel of bestel het hier online.

Tekst: Minou op den Velde. Beeld: Brenda van Leeuwen. Visagie: Minke Boeijen