Visitekaartjes van Nederland

Ons land heeft 21 nationale parken, waarin alle bijzonderheden van de Nederlandse natuur zijn terug te vinden. Van duinen tot heide, van beekdalen tot veengebieden. De komende jaren transformeert een aantal nationale parken naar natuurgebieden van (inter)nationale allure. In die nationale parken nieuwe stijl blijft de natuur prioriteit nummer één, maar is er ook ruimte voor duurzame landbouw, cultuur, historie en de dorpen en steden in de omgeving die van oudsher een band met het natuurgebied hebben. Ze worden dé visitekaartjes voor de Nederlandse natuur. Kom kijken, wandelen, varen, fietsen, cultuur happen en blijf vooral lekker slapen.

1 Waddenzee Unesco Werelderfgoed

De Waddenzee is oernatuur. Hier bepaalt het ritme van eb en vloed wat er gebeurt. Twee keer per etmaal klotst het water tegen de dijk en twee keer trekt het zich ver terug. Dan is het etenstijd voor de vogels. Wat nu de Waddenzee is, was vroeger een veenmoeras achter een strandwal. Golven en wind sloegen steeds grotere gaten in de wal, deze werden geulen en de strandwal viel uiteen in eilanden. Erachter vormde zich een binnenzee: de Waddenzee. Lang was het vasteland nat en onbewoonbaar. Tot de mens op het idee kwam er heuvels op te werpen. Later bouwden de monniken dijken. Nog altijd is Noord-Friesland het land van dijken en terpen, met de oernatuur van de Waddenzee als buur.

Tips

1 Jan Jelle Jongsma van It Fryske Gea: “Maak een wandeling op de rand van wad en land. Op de kwelders van het Noarderleech grazen schapen, koeien en paarden. Langs zomerpolders, slikvelden en slenken slalomt een wandelpad van 5 km. Neem vooral een kijkje bij de vogelrijkdom achter de nieuwe kijkwand. Ook de Duitse bunker biedt mooie vergezichten over kwelder en zee, tot aan Ameland op de horizon.”
2 Galeries, ateliers, een pluk- en theetuin, B&B, leuke winkeltjes en meer. Dat vind je op de Noord­Friese Winkeltjesroute. 
3 Maak de wandeling ‘Onder Foswerts vleugels’, 19 km dwars door het Noord-Friese terpenlandschap met eeuwenoude kerkjes.
4 Mis Dokkum niet. De Friese stad, gebouwd op drie terpen, heeft een heerlijk centrum met veel water en een prachtig oud stadhuis. Op de Markt staat de IJsfontein, een van de elf Friese fonteinen die elk hun eigen verhaal
hebben. Friesland.nl/11fountains
Meer? Visitwadden.nl

2 Nationaal Park Sallandse Heuvelrug & Twents Reggedal

Het verhaal van Nationaal Park Sallandse Heuvelrug & Twents Reggedal (Overijssel) begint 150.000 jaar geleden als lange tongen Scandinavisch landijs ons land bereiken. Het ijs vouwt grote plooien in het land. Diepe slenken, flinke heuvels en een horizon die nergens recht is, maken de Sallandse Heuvelrug tot het hoogste deel van Overijssel. Het glooiende landschap, met 26 ‘bergen’, wordt omringd door oude landgoederen. Wezels, vossen, reeën en steenmarters gedijen goed op de stille hellingen. Tientallen paden en zandpaadjes doorkruisen deze dalen en hellingen vol stokoude jeneverbessen, kleurrijke mossen en vliegenzwammen in het najaar. Regenwater dat op de heuvels valt, stroomt naar het Reggedal. Ten zuiden van Ommen is goed te zien hoe de rivier ooit door de heuvelrug heenbrak en de Archemerberg en Besthmenerberg van elkaar scheidde.

Tips

1 Geheimtip boswachter Ine Nijveld: “De Borkeld is een relatief rustig gebied met akkers, bos, grote heide­velden en grafheuvels van meer dan 4000 jaar oud. De blauwe wandelroute van 5 km loopt voor een groot deel over smalle zand­paden en komt langs een labyrint van eeuwenoude veldkeien. Met een beetje geluk kom jeook de schaapskudde met herder tegen.” Startpunt: Informatie­boerderij ’n Witten, Borkeldweg 17, Markelo
2 Bij Lysa’s ontbijt en lunch je ‘onmeunig’ lekker en gezond in een huiselijke sfeer. Ook voor high tea. In Nijverdal, op de grens van Salland en Twente.
3 Op de Sallandse Heuvelrug zijn veel overblijfselen uit de oorlog. De Liberation Fietsroute (48 km) voert langs een Canadese begraafplaats, onderduikershut, Joods werkkamp, Vredesmuseum en vele verhalen.

3 Nationaal Park Nieuw Land

Het verhaal van Nationaal Park Nieuw Land (Flevoland) begint pas zo’n vijftig jaar geleden. Hier draait alles om de wisselwerking tussen mens en natuur. Eerst was er zee, toen maakten wij er polders van. Bomen en struiken schoten
uit de grond, vogels kwamen aangevlogen, en bleven. Wij brachten er wilde konik­paarden en heck­runderen naartoe en legden in het Markermeer nieuwe eilanden aan. De natuur nam er meteen bezit van en het werd een waar vogel­paradijs. Oostvaardersplassen, Lepelaarplassen, Mar­ker Wadden en Markermeer laten zien hoe mens en natuur elkaar aanvullen en versterken.

Tips

1 Geheimtip boswachter Hans-Erik Kuypers: “Loop vanaf Buitencentrum Oostvaardersplassen de 5 km lange route langs vogelkijkhut Zeearend. Je wandelt langs poeltjes en rietkragen en kan er vossen en edelherten tegen­komen. Vanuit de hut reikt het zicht kilometers ver over land dat tot diep in het voorjaar nog onder water staat. Elk seizoen zijn er andere vogels, in voorjaar en zomer veel blauwborsten en cetti’s zangers.”
2 De Groene Kathedraal, Aardzee en Exposure (oftewel ‘De Hurkende Man’) zijn maar een paar van de vele landart kunstwerken die Flevoland telt.
3 Het nieuwste land van Nieuw Land ligt in het Markermeer. In 2012 werd begonnen met de aanleg van de eerste vijf eilanden van de Marker Wadden. Het Haveneiland (als enige toegankelijk) telt 12 km wandelpaden. Logeren in een
duurzaam eilandhuisje kan.

4 Nationaal Park NLDelta (i.o.)

Samen met het Haringvliet maken Hollandse en Brabantse Biesbosch (Zuid-Holland en Noord-Brabant) deel uit van het toekomstige Nationaal Park NLDelta: één groot park van Slot Loevestein bij Gorinchem tot de Haringvlietdam. In 1421 veranderde de St. Elisabethsvloed de polders onder Dordrecht in een ondiepe binnenzee. Slib en zand vormden nieuw, nat land waarop biezen, riet en wilgen goed gedijden. Sindsdien draait alles hier om water. NLDelta vertelt het verhaal van de vestingsteden aan Rijn en Maas, van leven onder de zeespiegel en van het water vrezen én het benutten. De natuur is er continu in beweging. Dat maakt het tot een internationaal kruispunt voor bijzondere vissen en vogels. Vooral in het najaar is de vogeltrek indrukwekkend.

Tips

1 Geheimtip boswachter Harm Blom: “Mijn favoriete plek in de Biesbosch is de Jantjesplaat, niet ver van het Museum-Eiland. Hier voert een wandeling van 4 km door een doorgeschoten wilgenbos en langs kraakhelder water dat veel vogels aantrekt. Door typische Biesbosch-natuur dus. Het pad loopt deels buitendijks langs de Nieuwe Merwede. Dat stuk is ook een hotspot voor bevers.” Startpunt: Parkeerplaats Jantjesplaat, Spieringsluis, Werkendam.
2 In de Biesbosch draait alles om water. Logisch om dit mooie doolhof in een fluisterbootje te verkennen. Huren kan bij Biesboschcentrum Dordrecht.
3 Huisgemaakt, veggie en vegan lunchen onder de toren van Dordrechts Grote Kerk? Dat kan heel knusjes bij Zusjes.
4 Bezoek het laatste echte eiland van Zuidwest-Nederland. Tiengemeten in het Haringvliet is alleen per pont te bereiken. Dit eiland van Wildernis, Weemoed en Weelde bestaat uit moerassige rietlanden en eeuwenoude boomgaarden. Je kan er lunchen, eten, slapen, het werk van Rien Poortvliet bekijken, op struintocht of een fiets huren bij het bezoekerscentrum.

5 Nationaal Park Oosterschelde

Het verhaal van Nationaal Park Oosterschelde (Zeeland) is er een van slikken, schorren en zandplaten. Van het getij dat het landschap twee keer per dag compleet van uiterlijk doet veranderen. Van de zee die verwoestingen aanrichtte en de mens die daarop dammen en dijken ging bouwen. De geplande Oosterscheldedam die het achterland moest beschermen tegen de zee werd een kering zodat de Oosterschelde zich nog altijd twee keer per dag met 800 miljard liter zout zeewater kan vullen. Saai is het er nooit. Bij vloed reikt het water van dijk tot dijk, soms steekt een bruinvis zijn rugvin boven water. Bij eb vallen de visserhaventjes droog en schieten vogels op de drooggevallen platen af om er wormen en schelpdiertjes te zoeken. Zeehonden liggen er te zonnen.

Tips

1 Geheimtip boswachter Paul Begijn: “In de 17de eeuw verdween het dorp Koudekerke in de golven. Het enige wat rest is de Plompe Toren. Boven op de toren (gratis te beklimmen) beleef je twee werelden: de Oosterschelde die bij laag tij zijn geheimen onthult en binnendijks de natte natuurgebieden vol vogels. De toren zelf markeert de eeuwige strijd tegen het water.” Locatie: Koudekerkseweg 12, Burgh-Haamstede
2 Het zou wel eens ons eten van de toekomst kunnen worden en WildWier oogst het. Ga mee op Wierenwandeling of Smaaksafari of schrijf in voor de workshop Koken op Laarzen.
3 Café De Biet in Zierikzee is een bruin café met een berg historie en een moderne menukaart. En Zierikzee is een plaatje van een stadje!

6 Van Gogh Nationaal Park (i.o.)

Het verhaal van Van Gogh is bekend, dat van Van Gogh Nationaal Park wordt op dit moment geschreven. De officiële status van nationaal park moet nog toegekend worden, maar ook nu valt er al veel te ontdekken en te beleven in dit gebied dat ongeveer een kwart van de provincie Noord-Brabant beslaat. Rond een uniek bekenlandschap als ruggengraat liggen duizenden hectares natuur, zoals de Loonse en Drunense Duinen, Kampina, Oisterwijkse Bossen en Vennen en de Moerputten. Het nieuwe nationaal park zal zich uitstrekken tot in het hart van de dorpen en steden. Vincent van Gogh is er gids en inspi­ratiebron. Hij werd er geboren en schilderde er landschappen en vele erfgoedlocaties. Bijna veertig Van Gogh Monumenten (watermolens, pastorieën, kerktorens) herinneren nog aan die tijd.

Tips

1 Geheimtip ambassadeur Van Gogh NP i.o. Frans Kapteijns: “Wandel langs de Kleine Dommel en de Collse Watermolen. Alsof je in een tijdmachine stapt. Zo dicht bij Eindhoven sta je midden in het schilderij van Vincent van Gogh en droom je weg tussen zeldzame orchideeën en honderden andere plantensoort in het beekdalmoeras van de Kleine Dommel.”
2 Van Goghs Sterrennacht inspireerde kunstenaar Daan Roosegaarde tot een fietspad. In de schemering fiets je er over duizenden fonkelende steentjes.
3 Een betere combinatie is er niet. Op De Santspuy telen Gilbert en Loes Sweep wijn en asperges. Beide zijn te koop in hun boerderijwinkel in Etten-Leur. Ook rondleidingen mogelijk.

Het volledige artikel met meer foto’s en tips vind je in Zin 7, nu in de winkel. Of bestel dit nummer hier eenvoudig online.

Tekst en beeld: Annemarie Bergfeld