‘Als moeder kan ik haar niet begrijpen’

Christel Jansen (1961) schreef een hartverscheurende roman gebaseerd op het waargebeurde verhaal van Lies, een beroemde Nederlandse celliste die niet kon ‘moederen’, de verwoestende invloed van de oorlog en hoe jeugdtrauma’s doorwerken in de rest van je leven. Kippenvel gegarandeerd.

Hoe wist u van dit verhaal?

“Ik leerde Esther, de dochter van Lies, jaren geleden kennen tijdens een yoga workshop. Ze vertelde me dat ze veel met vrouwen werkt omdat ze in een baarmoeder had gewoond waarin ze niet welkom was. Dat intrigeerde me, dus vroeg ik door. Ik was toen nog bezig met mijn boek De Woonschool over een onveilige jeugd in een laag milieu. Het verhaal van Esther was het tegenovergestelde, haar ouders verkeerden in hogere kringen. In bepaalde mate was haar harteloze jeugd veel schrijnender omdat je het daar niet zou verwachten. Hoe kun je als moeder in godsnaam het bestaan van je drie kinderen ontkennen? Het moedergen is niet voor elke moeder een natuurlijk gegeven, maar je kinderen het leven niet gunnen is de overtreffende trap.”

Heeft u een verklaring gevonden?

“Als moeder kan ik haar niet begrijpen, al was het maar omdat je door je kinderen te ontkennen, jezelf zoveel plezier ontneemt. Als schrijver vind ik Lies erg sneu. Ze is misvormd in haar jeugd. Ze kreeg bepaald niets cadeau. Als wonderkind werd ze in die cellokist gedwongen. Als je nooit kind hebt mogen zijn, hoe kun je dan later een goede moeder worden? Ze moest voor zichzelf consequent zijn. Haar cello was haar leven, daar moest alles voor wijken. Ook de kinderen.”

Schreef het boek zich als vanzelf?

“Nee, ik wilde aanvankelijk een non-fictie boek maken. Ik was bang dat het anders ongeloofwaardig over zou komen, juist omdat het zo’n enorm gecompliceerd en disfunctioneel gezin was. Halverwege merkte ik dat ik niet tot de kern kon doordringen. Ik begon de pest te krijgen aan Lies en haar twee mannen en heb het verhaal helemaal stil gelegd. Uiteindelijk begreep ik dat ik terug moest naar haar jeugd om Lies te begrijpen en sympathie voor haar te voelen. Ik moest een stap verder gaan en er een roman van maken. Na de eerste aarzelingen, merkte ik dat ik het eigenlijk verrukkelijk vond. Ik voelde me veel vrijer. Voor dit boek heb ik met iedereen rondom Lies uitgebreid contact gehad en veel onderzoek gedaan. Er kwam zoveel ellende boven. Dit soort verhalen pakken mij. Het draait allemaal om hoe de jeugd doorwerkt in de rest van je leven. Ik ben opgegroeid bij lieve ouders maar ik heb een dove broer. Als zus van een kind met een beperking, cijfer je jezelf wat weg en word je niet gezien zoals je bent. Dat is waarschijnlijk de trigger waarom ik deze verhalen schrijf. Mijn volgende project hou ik dichter bij mezelf en heeft te maken met mijn vader die vrij vroeg is overleden. Na twee boeken over andere families, wordt het tijd om onderzoek te doen naar mijn eigen familie.” Mijn moeder wil mijn naam niet weten (Nieuw Amsterdam, € 20,99)

Interview: Margriet de Groot

Meer fijne boekentips staan in Zin 11. Dit nummer ligt nu in de winkel of bestel je hier eenvoudig online.