Word je beter van een neppil?

Leon vraagt zich af of placebo’s kunnen werken. Hoogleraar Klinische Psychologie Willem van der Does (1960) geeft advies.

Placebo?

Zoals iedereen krijg ik allerlei advertenties te zien als ik zit te internetten. Laatst klikte ik er op eentje die ging over prostaatklachten. Het was een filmpje dat me een geneesmiddel probeerde aan te smeren en in de eerste minuut werd uitgelegd dat drogisterijmiddelen zoals zaagpalmextract placebo’s zijn. Neppillen dus. Nou gebruik ik die zelf al ruim drie jaar en heb ik er baat bij. Kost me nog geen tien euro per maand. Ik moet nog steeds een of twee keer per nacht mijn bed uit maar niet meer drie of vijf keer. Als ik probeer ermee te stoppen worden de klachten erger. Ik heb dus helemaal niet het idee dat ik neppillen neem. Kan dat, dat een placebo voor sommige mensen wel degelijk werkt?
Leon

Beste Leon

Interessante vraag. Het effect van elke geneeskundige interventie is een optelsom van placebo en een specifiek effect. Als patiënt ervaar je de optelsom en in een individueel geval is niet aan te wijzen hoe groot het deel daarvan is dat placebo is. Soms is het inderdaad 100%. Ik heb geen verstand van prostaatklachten of van dit extract maar kruidengeneeskunde is geen homeopathie, dus kan het specifieke effecten hebben. Homeopathische middelen zijn zo eindeloos verdund dat er geen molecuul werkzame stof meer in zit, dan weet je zeker dat het effect placebo is. In kruiden kun je krachtige ingrediënten aantreffen. Dus als je huismiddelen neemt moet je dat aan je huisarts en apotheker laten weten, want soms zijn er gevaarlijke interacties met andere geneesmiddelen. Verder is een nadeel van dit soort middelen dat de regelgeving minder streng is en er soms andere stoffen of doseringen in zitten dan op de verpakking staat vermeld.

Verlichting

Dit gezegd hebbende: placebo-effecten zijn niet nep. Ze kunnen verbetering geven en niet alleen tijdelijk. Placebo’s worden toegepast in onderzoek naar geneesmiddelen, juist omdat de kracht van positieve verwachting soms zo sterk is. Placebo-effecten zijn aangetoond voor behandelingen met pillen en zalfjes maar zelfs ook voor operaties. Soms is het te danken aan het natuurlijk beloop. Klachten zijn meestal variabel: wisselen over de dag, tussen dagen en tussen weken. Neem bijvoorbeeld lage rugpijn. Zelfs als er sprake is van geleidelijke achteruitgang kan de volgende maand een opleving geven ten opzichte van vorige maand. Als een therapie begint als klachten op een dieptepunt zijn, kan dat net vóór een opleving zijn, waardoor het lijkt dat de therapie aanslaat. Als die opleving je vervolgens in staat stelt om je gedrag te veranderen, bijvoorbeeld meer te bewegen, zet je duurzame verbetering in gang. Verder zijn veel klachten gevoelig voor stress. Het starten van een behandeling geeft hoop en verlaagt stress. Je krijgt aandacht van een professional, hoop op verbetering, meer gevoel van controle en je durft weer meer te ondernemen. Het placebo-effect kan zo sterk zijn, dat het zelfs werkt als mensen weten dat ze een placebo slikken in plaats van een echt geneesmiddel. Hoe dat laatste mogelijk is, is nog niet helemaal duidelijk. Kortom, als je huisarts op de hoogte is, je hebt geen bijwerkingen, je ervaart verlichting en het kost een tientje per maand, dan zie ik geen bezwaar tegen het slikken van dit placebo.

Wat vind jij?

Hoe zie jij dit? Of heb je een tip voor Leon? Wij horen het graag.

Prangende vraag? Mail hem naar redactie@zin.nl o.v.v. ‘Dr. Does’. Meer vragen staan in Zin 12. Nu in de winkel of bestel dit nummer online.