‘Dát zijn de Spelen voor mij: verbroedering’

Olympisch zwemkampioen Ada Kok (1947) behoorde tot de absolute wereldtop op het onderdeel vlinderslag. Nu ze ouder wordt kijkt ze met veel plezier terug op het fantastische sportleven dat ze leidde.

Zenuwen

“Voor de Japanners waren de Spelen van 1964 in Tokio het bewijs dat ze mondiaal weer meededen. Ze waren zo trots, vriendelijk en behulpzaam. Ze wilden echt indruk maken op de buitenlandse gasten. Sommigen repten zelfs van ‘The greatest year in the history of Japan’. Het land rees als een Phoenix uit de as, vergeten was de oorlog. Voor mij als Amsterdams meisje voelde dat verre en mysterieuze land als een cultuurschok. De omgangsvormen, het eten, de massaliteit. En de Japanners die op een zelf meegenomen keukentrapje klommen om een foto van mij te maken. Want ik was die grote blonde van heel ver weg. Ik zoog het allemaal op als een spons. Het waren mijn eerste Spelen en de zenuwen gierden door mijn keel. Ik stond bij de eerste race in de voorstartruimte te trillen op m’n benen. De opkomst in het bad voelde als een dodenmars. Ik kon m’n handen niet meer rustig houden. Met duim en wijsvinger de rits van mijn trainingsbroek openmaken om niet in aanraking te komen met mijn geoliede benen… Het ging gewoon niet. Een official keek meewarig naar me: ‘O meisje toch… Wat ben je allemaal aan het doen?’ Twee keer zilver was een mooie oogst, maar ik ging wel voor goud.

Vrije spelen

De Spelen in Tokio waren ook de laatste vrije en blije spelen. Althans, zo zie ik het. Toen ik meedeed in 1968 in Mexico Stad werden daar studentenprotesten in bloed gesmoord. In 1972 gijzelden en doodden Palestijnen Israëlische atleten. Daarna werden de Spelen getroffen door landenboycots. Behalve een commerciële happening, werd het ook het toneel voor politieke doeleinden. De scheiding tussen sport en politiek – een van de beginselen van de Olympische gedachte – viel in Mexico definitief weg.

Feest der herkenning

In het Olympisch Dorp in 1968 heerste er desalniettemin tussen de sporters onderling een geweldige sfeer. Na een paar dagen, wanneer alle indrukken zijn ingedaald, besef je dat dit het moment is waar je een paar jaar hard voor hebt getraind. Dan creëer je je eigen cocon van trainen, rusten en focussen op de wedstrijden. Pas als je klaar bent met je sport, en vooral met goede resultaten, dan ga je er echt op uit om het Olympisch Dorp te verkennen. Je ontmoet zoveel sporters met allemaal hetzelfde doel: het beste uit jezelf halen. Eén groot feest der herkenning. De Spelen zijn voor mij zoveel sporters, zoveel landen en zoveel andere culturen. Pakistaanse hockeyers die je meevragen naar het hockeystadion. Braziliaanse basketballers die klappend en zingend de bus vermaken met hun sambamuziek. Heerlijk.

Feestje

Na je wedstrijd was het een regelrechte uitdaging om in de diverse keukens te gaan eten. Dan schoof ik gewoon aan in het Aziatische gedeelte en at ik een lekker bordje rijst of noodles met een sporter uit een heel andere windstreek. De wereld trok letterlijk aan je ogen voorbij. En overal sprak je met elkaar. ‘Hoe gaat dat nou in jouw land…’ Dát zijn voor mij de Spelen: verbroedering. Gelachen hebben we ook, vooral aan het einde van de Spelen. We hoorden dat er een feestje werd gehouden in de appartementen van de Nieuw-Zeelanders. Dat gerucht ging razendsnel door het Dorp. Iedereen die zin had meldde zich met allerlei soorten drank. Die goten we bij binnenkomst in de badkuip en daar nam iedereen met een plastic bekertje een drankje uit. Na twee drankjes van deze wel heel speciale mix sprak ik al bijna Japans. Natuurlijk zat mijn gouden wedstrijd er al op. Maar, anders dan nu, kon je blijven als je klaar was met je wedstrijden. In Mexico Stad werd me wel een paar keer streng toegevoegd: ‘Je kent de regels, Kok’. Dan droop je af naar je appartement.

Eigenzinnig

Ik was een eigenzinnig type. Nog steeds. Toen ik bij de 100 meter vlinderslag vierde werd, had ik natuurlijk verschrikkelijk de pest in. Ik had op m’n broek gekregen, maar werd niet opgevangen. Geen mens vroeg zich af hoe ik me voelde. Toen ik later het goud pakte op de 200 meter vlinder, had ik ineens weer volop vrienden. Iedereen meldde zich in de kleedkamer – ‘Van harte Ada, wat een prestatie!’ En ik moest meteen de pers te woord staan. ‘Nou’, zei ik, ‘ik moet helemaal niks’. Ik heb eerst mijn ouders gebeld, toen een leuke jurk aangetrokken en daarna ben ik met een heel leuke meneer uit eten en op stap gegaan in Mexico Stad. Tja… op dat moment hield ik erg veel van Mexicanen en ik vermoed dat Mexicanen ook van mij hielden. Het werd een grandioze avond.

Ik heb vorig jaar een hartinfarct gehad, dat is geen kattenpis hoor. Naarmate ik ouder word, kijk ik met steeds meer plezier terug op het geweldige sportleven dat ik achter de rug heb. Dat heeft me gevormd tot wie ik nu ben. Niet dat ik met mijn medailles op schoot zit – die liggen thuis in een kluisje. Maar er zijn nog zoveel mooie dingen op mij afgekomen. Zo ben ik Ridder in de Orde van Oranje Nassau en opgenomen in de International Swimmers Hall of Fame. Nou Kok, mijmer ik soms, voor een Amsterdams meisje heb je het niet slecht gedaan.”

Magazine Vuur & Goud

Nederland doet al 126 jaar mee aan de Olympische Spelen en presteert er steeds beter! Dat vieren we met Vuur&Goud, een special die bol staat van eigentijdse en nostalgische foto’s, met prachtige verhalen over doorzetten, winnen en momenten van geluk. Zo vind je hierin onder andere:

• 26 grappige en ontroerende interviews met Ard Schenk, Sifan Hassan, Joop Zoetemelk, Sanne Wevers, Esther Vergeer, Epke Zonderland, Ada Kok, Nicolien Sauerbreij en nóg 18 Nederlandse medaillewinnaars!
• Wist je dat… Pas in 1912 mochten de eerste vrouwen meedoen aan de Olympische Spelen. Dat en nog honderden andere feiten en weetjes.
• Achtergronden Wat kosten zulke Spelen nou? Hoe is de verslaglegging van het evenement in de loop der jaren veranderd?
• Foto’s, foto’s, foto’s! Want Vuur&Goud is tot stand gekomen in samenwerking met persbureau ANP, dat over een waanzinnig (historisch) fotoarchief beschikt.
• En natuurlijk een overzicht van de behaalde medailles in Beijing.

Vuur&Goud ligt vanaf 3 maart in de winkel. Maar je kunt hem hier alvast bestellen voor slechts € 9,95. Dan krijg je ’m straks thuisgestuurd en betalen wij de verzendkosten naar een adres in Nederland.

Gelauwerd

Ada Kok won zilver tijdens de Olympische Zomerspelen van 1964 in Tokio op de 100 meter vlinderslag en op de 4x 100 meter wisselslag estafette. Ze won in 1968 goud tijdens de Olympische Spelen in Mexico Stad op de 200 meter vlinderslag.