Liefde en kunst in Kaapstad

Hij bezocht een optreden van een Zimbabwaanse held waar zij ook was: de Zuid-Afrikaanse beeldend kunstenaar Varenka Paschke. Dat was het begin van een levensgroot avontuur in de liefde en de kunst in die prachtstad aan de voet van de Tafelberg, dat Stef Bos niet had willen missen.

Het verhaal van een liefde

Een avond in Stellenbosch. Ik ga kijken naar Oliver Mtukudzi in een openluchttheater waar ik zelf dikwijls speelde. Ik genoot met volle muzikale teugen van deze man uit Zimbabwe en ben tegelijkertijd zalig onbewust van het feit dat mijn toekomstige vrouw in de rij achter mij zit. Later die avond leren wij elkaar kennen omdat we veel gemeenschappelijke vrienden hebben. De volgende dag spreken we af in Kaapstad, in haar atelier waar zij werkt als beeldend kunstenaar.

Daar ontstaat een vriendschap die pas jaren later in de stroom van de liefde zou springen. Waarom? Om eer – lijk te zijn was ik op dat moment in mijn leven te bang ook de grote sprong te wagen. Rustig aan dus. Maar wel een plan opgeworpen om samen een boek te maken in Mexico, waar zij lang was geweest. Een boek in een reeks met beeldend kunstenaars die ik in mijn hoofd had. Zo ontstond het boek Stillewe (2008) en zo werd ook onvermijdelijk de basis gelegd voor een levensweg die we samen zouden gaan. Veertien jaar en drie kinderen verder en met alle hoog – te- en dieptepunten van elk huwelijk kan ik één ding met volle overtuiging zeggen: dit avontuur had ik nooit willen missen.

Hoofd vs. hart

“Kunst maken is voor mij een heel natuurlijk proces. Ik werk vanuit wat zich aandient in mijn hoofd en in mijn hart: alles wat mij raakt, ontroert, ontstelt of kwaad maakt. Van daaruit ontstaat een noodzakelijk verhaal dat ik wil vertellen. Een verhaal dat zich visueel ontvouwt in mijn hoofd en vervolgens op doek, papier, brons of marmer een gezicht krijgt. De vorm groeit uit de inhoud en ik zie het werk al voor me voor het er werkelijk is.” Hoofd vs. hart “De eerste impuls is altijd intuïtief. Maar naast dat intuïtieve ben ik ook dikwijls een echte denker, ik zit vaak te malen in mijn hoofd. En ik lees ontzettend veel. Net als Stef denk ik graag na over hoe de wereld in elkaar steekt.

Filosoferen over welke reis wij maken in het leven. Ik schrijf van alles op in mijn notitieboekjes, laat gedachten in mijn hoofd broeden. Het kan goed zijn dat zo’n gedachte pas jaren later gestalte krijgt, of uiteindelijk helemaal niet. Maar als ik een idee in mijn hoofd eenmaal wil uitvoeren, zorg ik dat het zo snel mogelijk overgaat naar mijn buikgevoel. Ik zie het werk altijd al voor mij in mijn hoofd maar tijdens de uitvoering volg ik puur mijn gevoel. Uiteindelijk ziet het er dan vaak toch anders uit. Die controle loslaten bij het maken, dat zorgt bij mij voor de beste werken. Een voorbeeld waarbij ik heel intuïtief werkte, was Moertoe.

Ik maakte het voor een kunstexpositie over de Afrikaanse taal. Moertoe bestaat uit zes vrouwenhoofden met duidelijk culturele verschillen maar met één overeenkomst: deze vrouwen spreken allemaal Afrikaans. Afrikaans is een taal die onder druk staat in mijn land door verengelsing. En door een overheid die de autochtone talen verwaarloost, zoals het ook met de status van vrouwen in veel Afrikaanse landen slecht is gesteld. ‘Moertoe’ zou je in het Nederlands kunnen vertalen als ‘naar de klote’. Maar in de beelden schuilen de kracht en schoonheid van de vrouw en de moedertaal als antwoord op dat wat hen bedreigt.”

Meer lezen?

In Zin 11 lees je het hele interview met kunstenaar Varenka Paschke, plus de beste insider tips voor jouw vakantie Kaapstad. Nu in de winkel. Of bestel ‘em hier online.

Tekst: Stef Bos. Interview Varenka: Marjolein Koens. Beeld: Hayden Phipps.