Gouden Stropwinnaar 2024 Mathijs Deen

Grensoverschrijdende ‘Krimi’s’ die zich op het Wad afspelen. Thrillerschrijver Mathijs Deen (1962) schrijft een Waddenthrillerserie op uitnodiging van een Duitse uitgever. Gelukkig verschijnen de loeispannende boeken over de Texelse inspecteur Liewe Cupido ook bij ons. De redder is Deens nieuwste.

De redder is alweer het derde deel in de Waddenthrillerserie. Vanwaar de Wadden als decor voor deze thrillers – en jouw eretitel Waddenthrillerschrijver? Kom je er zelf graag?

“Zeker, van kinds af aan al. Maar dat is niet de enige reden. Ik ben deze boeken gaan schrijven op uitnodiging van uitgeverij Mare in Hamburg, die alleen boeken uitgeeft die zich op of aan zee afspelen. De vraag naar een serie Krimi’s was dus een vraag naar verhalen over misdaden op zee. Met de serie The Bridge in gedachten (waarin Deense en Zweedse rechercheurs met elkaar samenwerken, red.) zocht ik naar grensoverschrijdende verhalen buiten de gezamenlijke kustlijn van Nederland en Duitsland. En dan kom je vanzelf in het Wad terecht. Een omgeving waarin ik me prettig voel.”

Het boek, over de Texelse inspecteur Liewe Cupido, lag eerder in de Duitse winkels dan in die van ons. Wat maakt jou als schrijver zo populair in Duitsland?

“De boeken zijn dus op uitnodiging van de Duitsers geschreven, daarom geven zij ze het eerste uit. Ook in De Hollanderen De Duiker, de eerste twee delen in de Waddenthrillerserie, vertel ik verhalen die grensoverschrijdend zijn. Dat vindt de Duitse lezer leuk. En in het Duitsland is het Wad een geliefd gebied. Bovendien is de inspecteur half-Nederlands, half-Duits, iets wat Duitsers intrigerend vinden. Ze horen graag over cultuurverschillen, ze lezen ook graag over het Nederlandse Wad. Texel is er erg populair.”

Er komt zelfs een Duitse tv-serie over Liewe Cupido. Wat doet zoiets met een schrijver?

“Dat is een goeie vraag. Ik zou graag zeggen dat het me niks doet, maar dat is gewoon niet waar. Zelfs een Grote Schrijver als Hilary Mantel, die de trilogie over Thomas Cromwell schreef die door de BBC ook tot een serie is verwerkt, kon zich bij het schrijven van het derde deel niet onttrekken aan de gedachte: deze scene doet het goed op het scherm. Ik probeer me, als ik aan het schrijven ben, voor dit soort dingen af te sluiten. Maar dat lukt nooit helemáál.”

In De redder zijn aan de Engelse kust de overblijfselen gevonden van een drenkeling, afkomstig van schip de Pollux, dat twintig jaar geleden verging bij de Rottumerplaat. Reddingsbrigades van Ameland en Norderney waren destijds betrokken bij de reddingsoperatie. Welke banden bestaan er tussen Norderney en Ameland?

“Er bestaan voor zover ik weet geen bijzondere banden tussen de twee eilanden, anders dan dat het beide Waddeneilanden zijn. Dat de redders met elkaar samenwerken, is niet bijzonder. De KNRM werkt bij ongelukken in het grensgebied vaker samen met de Duitse DGzRS. Maar er bestaat wel een indirect historisch verband. Op Norderney begon al in de negentiger jaren van de 18de eeuw, als eerste op de Waddeneilanden, het badtoerisme. Dat had een sterk kuuroord-karakter, met tal van heilzame lichaamsoefeningen, stortbaden en onderdompeling. Alles onder toeziend oog van een klein legertje bad-artsen. Op Norderney is die erfenis nog voelbaar. De eerste pogingen om het badtoerisme op de Nederlandse Waddeneilanden op te starten zijn ondernomen door Groningse predikanten en artsen, die Norderney als voorbeeld namen. Het eiland dat ze uitkozen was Ameland. Dit gebeurde halverwege de 19de eeuw en het werd een jammerlijke mislukking.”

Er is één drenkeling nooit gevonden: de kapitein. Die lijkt nu gevonden. Waarom hebben de Amelanders slechts ‘vage herinneringen’ aan de reddingsoperatie van destijds, en zwijgen de Duitsers?

“Nou ja, het is lang geleden als de kapitein alsnog gevonden wordt. En bovendien: mocht er iets fout zijn gegaan, dan houd je dat liever een beetje voor je, toch? Dat er iemand niet is gered, kan voor een redder heel lastig zijn. En als er twee nationaliteiten samenwerken, dan kunnen er onoverzichtelijke situaties en misverstanden ontstaan.”

Het monument voor de redders van Norderney is een man met het gezicht van de leidinggevende van de reddingsoperatie: Michael Waagmann. Wat is er zo illuster aan deze man, en aan het monument?

“Waagmann had een bijzondere reputatie omdat onder zijn leiding zo veel mensen zijn gered. Hij was een buitengewoon onvervaard en kundig redder. Maar dat er een monument voor hem is opgericht, stuitte de redders tegen de borst. Heldendom past niet bij redders. Dat monument wordt dan ook een splijtzwam.”

Cupido’s vader verloor zijn vader lang geleden; hij sloeg overboord bij het vissen. Cupido gaat dat uitzoeken op Texel. Maar hij stuit op weerstand. Waarom? En wat heeft deze zaak met die van de verdronken kapitein te maken?

“In beide gevallen, en daar gaat het boek natuurlijk over, gaat het om een gebeurtenis op zee waarvan mensen getuige zijn geweest die in hun werk volledig op elkaar zijn aangewezen. Zelfs Liewe, de visserszoon, komt er maar niet achter wat er precies is gebeurd die fatale nacht midden op de Noordzee. De overeenkomst met de redders ligt voor de hand. Natuurlijk moeten redders, als er ongelukken zijn gebeurd, daar van verantwoording afleggen voor de waterpolitie die er een proces-verbaal over opmaakt. Maar de waterpolitie was er ook niet bij. En zelfs als dat waarheidsgetrouw en integer wordt gedaan, dan nóg is een weergave in taal anders dan de werkelijkheid zelf. Het boek gaat over schuld, zwijgen en boete.”

Jij weet van elk personage een echt mens te maken. Waar haal je de inspiratie en input voor al die figuren vandaan?

“Ik observeer en luister en onthoud. Bovendien, in het scheppen van personages verdeel je ook altijd iets van jezelf: je eigen gedachten, gevoelens, obsessies en verlangens. Iemand schreef dat ik na drie van deze boeken weer eens iets anders moet gaan doen omdat ik me niet moet laten opsluiten in een genre. Ik maak me daar niet zoveel zorgen over. Een krimi is ook een roman waarin echte mensen rondstappen.”

Een thriller vaart op spanningsopbouw. Heb jij een beproefde methode?

“Nee. Ik ben nieuw in deze wereld. Ik heb van radiodocumentaires maken geleerd om een verhaal op te delen in scènes, de verhaallijn te onderbreken en te vervlechten met parallelle verhalen. Ik maak in die zin radio op papier.”

Behalve spannend is De redder ook bijzonder grappig. Hoe doe je dat, humor in een thriller verwerken en toch de spanningsboog in tact laten?

“Het gaat erom dat je een beetje met je personages meeleeft en ze niets laat overkomen dat afbreuk doet aan hun menselijkheid. Als je je personages in tact laat, en een beetje met ze te doen hebt nu en dan, dan komt dat wel op zijn pootjes terecht. Mijn personages kijken, hoop ik, ook wel naar elkaar om.”

Het Waddenthriller-drieluik is met De redder afgerond. Wat kunnen we nu van je verwachten?

“Nog een of twee van die boeken. Ik verwacht er nu vijf nodig te hebben om erachter te komen wat er omgaat in mijn hoofdpersonage. Of hij uiteindelijk het verhaal over de dood van zijn vader rond zal krijgen, of dat hij het zal laten rusten, weet ik niet. Dat is aan Liewe. Ik kan hem nergens toe dwingen. Een personage is ook een mens.”

Over het boek

Nederlandse vakantiegangers vinden aan de kust van Northumberland de skeletresten en een reddingsvest van een drenkeling. Het reddingsvest blijkt afkomstig te zijn van de sleepboot Pollux, die eenentwintig jaar eerder ten noorden van Rottumerplaat is gezonken. Reddingsbrigades van Ameland en het Duitse eiland Norderney konden destijds alle bemanningsleden redden, behalve de kapitein. De recherche onderzoekt de zaak. Is de gevonden man de vermiste kapitein? Waarom willen de vrouw en dochter van de kapitein niet meewerken aan het onderzoek? De herinneringen van de redders spreken elkaar tegen. Is het te lang geleden om de precieze omstandigheden te achterhalen? Of hebben de redders andere motieven en verbergen ze iets? Liewe Cupido laat de zaak over aan een jonge collega en vertrekt naar Texel. Hij is bezig met de dood van zijn eigen vader, die verdronk toen hij zestien was, en wil daar een oud-visser over spreken. Maar als zijn collega Xander Rimbach op Norderney wordt vergiftigd, raakt hij alsnog bij de zaak betrokken.

(De redder, Alfabet Uitgevers, € 22,99

Over de schrijver

Mathijs Deen (1962) is schrijver en radiomaker. Zijn verhalenbundel Brutus heeft honger werd genomineerd voor de AKO Literatuurprijs. In 2013 publiceerde hij de rijke geschiedenis De Wadden, waarvan ruim 30.000 exemplaren zijn verkocht. Hij publiceerde zowel non-fictie als romans, die zeer lovend werden ontvangen en in verschillende vertalingen werden uitgebracht. Zijn eerste Waddenthrillers, De Hollander en De duiker, kregen een prachtige ontvangst. Er zijn inmiddels meer dan 25.000 exemplaren verkocht.

Foto Mathijs Deen: Peter Arno Broer

Zin in?

Wij mogen 3 boeken van Mathijs Deen weggeven. Kans maken? Deel je gegevens in onderstaand winformulier. Meedoen kan t/m 12 juni.