Zanger, tekstdichter & schrijver Lucky Fonz III:

Een ongelooflijke, spectaculaire ontdekking vond hij het: een roman schrijven. Omdat je gewoon kunt gaan zitten en een wereld scheppen. Voor zanger en tekstdichter Lucky Fonz III (1981) was het een feest. Van de goden vervuld is het even ontroerende als geestige resultaat – en daar zal het zeker niet bij blijven.

Lucky Fonz III is een bijzondere naam, je bent geboren als Otto Wichers. Waar komt deze artiestennaam vandaan?

“Ik hield altijd al van artiestennamen met een bijvoeglijk naamwoord, zoals bij bluesmannen als Blind Willie McTell, Muddy Waters en Sleepy John Estes. In het Nederlands had je Slome Japie en Manke Nelis. Fons is mijn tweede naam, de Z is om het typografisch interessanter te maken. De Romeinse drie (III) is mijn manier om de tradities waarin ik werk te erkennen, en om de diepgang die ik hoop te bezitten mee uit te stralen. Het is een gekke naam, maar juist daarom ben ik er blij mee; het is naam die mensen onthouden. Lucky is in de loop der jaren ook wel mijn roepnaam geworden, en ik vind het ook wel fijn dat dat een beetje afstand schept. Het feit dat mijn echte naam minder bekend is, geeft me ook wat van de privacy waar ik op ben gesteld.”

Je bent zanger en tekstdichter. Hoe ontstond het idee voor het schrijven van een roman – toch een andere tak van sport?

“Ik heb altijd al veel geschreven, en ook wel wat korte verhalen en essays gepubliceerd. Ook had ik al een achtergrond in de literatuur aangezien ik ben opgeleid als letterkundige. Dus in zekere zin ben ik meer geschoold in literatuur dan in muziek, al is muziek toch de grote liefde waaraan ik mijn leven heb toegewijd. Maar ik had veel zin in het schrijven van een roman. Omdat ik het ook fijn vind om helemaal in de taal te kunnen opgaan zonder steeds aan de eisen van een lied of die muziek te hoeven denken. Dat was bevrijdend, het voelde bijna als een sabbatical van het meer precieze tekstdichten. Daarnaast is er in een roman ook ruimte voor dingen die binnen een lied lastiger zijn, zoals een plot en meer uitgebreidere beschrijvingen van karakters en plekken.”

En hoe is het bevallen? Kunnen we nog meer boeken van je hand verwachten in de toekomst?

“Ik vond het een geweldig avontuur om het te schrijven. Ik heb het ‘in mijn vrije tijd’ geschreven, terwijl ik druk was met een theatershow en optredens, eigenlijk als hobbyproject. Het was heerlijk om te ontdekken dat dit voor mij ook een goede manier was om creatief te zijn. Eigenlijk is proza schrijven puur creatief, omdat je minder bezig bent met alles eromheen; bij muziek moet je altijd reizen naar shows, er is voorbereiding nodig en samenwerking met andere mensen en zo. Maar bij schrijven doe je gewoon je laptop open, of soms pak je zelfs pen en papier, het maakt niet uit waar, en je kunt gewoon beginnen met een wereld scheppen. Er is bijna niks voor nodig behalve je fantasie om zoiets ongelofelijks als een verhaal te maken. Dat is natuurlijk geen nieuwe informatie, maar toch voelde het voor mij persoonlijk als een bijzondere ontdekking: dat je dat gewoon kunt dóen: je schrijft iets op, en in je eigen hoofd en dat van de lezer ontstaat een wereld die als echt, en soms zelfs méér dan echt, aanvoelt. Dat is toch iets spectaculairs! Dus ja, ik zou zeker nog een roman willen schrijven.”

Hoe zie jij jezelf vooral? Nu je behalve essay- en korte-verhalenschrijver ook romanschrijver bent geworden?

“Als het om mijn identiteit gaat, zowel op persoonlijk als professioneel en artistiek niveau, denk ik liever niet na over mezelf in zulke termen. Ik beschouw mezelf zeker als romanschrijver nu, maar ik dat is dan een van de honderd dingen die ik ben: ik ben ook zanger, geliefde, sportschoolboy, essayist, gabber, letterkundige et cetera. Ik heb ooit een album gemaakt met de titel Multimens, en dat vind ik nog steeds een mooie kijk op de mens: als een flexibel en veelzijdig wezen, dat meerdere dingen tegelijk kan zijn, en sommige dingen alleen tijdelijk. Een mens heeft de gave en het recht om fluïde te zijn. En als het om kunst gaat, is het mooi als mensen gewoon zomaar een titel claimen. Niet iedereen mag zomaar zeggen: ‘ik ben hersenchirurg’, maar als je van schilderen houdt, zelfs als hobbyist, zelfs al kun je er niks van, dan is het nog steeds juist goed als je trots zegt: ‘Ja, ik ben kunstenaar.’”

In je roman Van de goden vervuld speelt muziek ook een belangrijke rol. Eer voor de muzikant die je bent?

“Nee, het heeft niks met eer te maken. Voor het hoofdpersonage is geluid, en muziek in het bijzonder, een manier om de wereld te beschouwen en erover na te denken: het is als een prisma waardoor hij rondkijkt. Zelf heb ik dat ook; muziek is niet alleen ter vermaak, het is kan ook een vorm van filosofie zijn. Ik gebruik liedjes als aanzet om over een onderwerp na te denken. Als ik bijvoorbeeld een liedje hoor over verliefd zijn, dan denk ik aan mijn eigen vriendin, en als ik een liedje over politiek hoor, kan ik mij ineens gaan afvragen: Wat vind ik hier zelf eigenlijk van?.”

Mikah en Hadassah ontmoeten elkaar op het strand van ‘het eiland’ en vallen voor elkaar. Het lijkt op een vakantieliefde maar dat is het niet. Waar zit dat ‘em in?

“Mijn roman is geen traditionele liefdesroman waarin de liefde een soort reddende factor is die de personages met hun leven helpt. In mijn roman is de liefde voor Mikah, net als muziek, een plek waar zijn existentiële twijfels even niet lijken te bestaan. Maar het is in zijn leven ook iets onstabiels gebleken. Voor Hadassa betekent liefde iets anders; haar hart is al verpand aan haar diepe levensbeschouwelijke overtuigingen – ik denk dat ze eigenlijk niet zozeer vanuit liefde in Mikah is geïnteresseerd: haar ware motivatie voor de romance is mysterieuzer, en dat mysterie speelt een belangrijke rol in het verhaal.”

Ze voeren diepe gesprekken, staan beiden voor grote keuzes in hun leven. Kunnen ze daarin voor elkaar van betekenis zijn?

“Ja. De kern van het verhaal draait om de relatie tussen je levenshouding en je uiteindelijke keuzes, en ook hoe een ontmoeting, zoals een vakantieliefde, je kan uitdagen in je ideeën. Mikah en Hadassa staan heel anders in het leven, ze beleven een andere soort existentiële crisis, maar ze ontmoeten elkaar wel in hun twijfels over hoe ze hun leven moeten leiden. De keuzes die ze maken, en de gevolgen ervan, zijn voor beiden heel verschillend. Het einde maakt veel los, sommige ervaren het als een schok. Ik merk zelfs dat er discussie is onder lezers die ik ontmoet bij lezingen, over de morele houding van beide karakters. Daar ben ik heel dankbaar voor, omdat ik expres geen oordeel in de roman vel over hun gedrag en keuzes. Het gaat mij als schrijver ook niet om uitleggen wat juist is, maar om een verhaal te bieden dat vragen oproept waar de lezer zelf verder over na mag denken.”

Welke rol speelt ‘het eiland’ in de roman?

“Een eiland is als locatie bij voorbaat al symbolisch geladen omdat het nu eenmaal niet het ‘gewone land’ is; we verwachten al dat de regels op een eiland anders zijn dan in het gewone leven op ‘het vasteland’. In mijn roman staat zelfs dat de natuurwetten er anders zijn. Zo ervaren mensen dat namelijk ook vaak; ze voelen zich er ‘lichter’ of vrijer, waardoor ze zich ook anders gedragen. Daar komt bij dat ik graag een romantische locatie wilde, met mooie natuur, want het is ook een sensuele roman waarin het lichamelijke een belangrijke rol speelt. Ik wilde dus ook dat de karakters bepaalde zintuigelijke ervaringen hadden die ik zelf associeer met een soort subliem geluk, zoals bijvoorbeeld het horen van de combinatie wind en golfslag van de zee, of de ruis van een fietsband op een schelpenpad – en dat is typisch een geluid wat ik ken van de Waddeneilanden.”

Hoe ontstond dit verhaal? En zitten er autobiografische elementen in?

“Het is geen autobiografische roman: de karakters zijn verzonnen en allebei de karakters zijn toch wel behoorlijk anders dan ikzelf. In de details heb ik wel elementen uit mijn eigen leven gebruikt; zo is het personage Mikah ook muzikant. Wat ik wel sterk heb gemerkt, is dat de thematiek die boven kwam drijven tijdens het schrijven extreem persoonlijk is. Ik ben begonnen met schrijven zonder groot plan; ik wilde gewoon een karakter iets laten beleven op een eiland. Maar onbewust stuurde het verhaal zichzelf toch de kant op van mijn eigen fascinaties. Ik ben altijd erg geïnteresseerd in de manieren waarop mensen hun leven zin proberen te geven, en hoe mensen omgaan met de ervaring van zinloosheid. Daar gaat het boek nu dus ook over, terwijl ik daar niet speciaal op heb aangestuurd. In het boek constateert Mikah, als ‘ie een liedje schrijft, iets wat op dit proces lijkt: dat je juist in een staat van schijnbare achteloosheid kunt stuiten op wat je echt diep van binnen bezighoudt. In zijn woorden: ‘De ziel schuilt in de losse pols’.”

Hoe kijk je terug op het schrijfproces? Was het een ‘bevalling’ of een feest..?

“Een feest. Mijn werk als muzikant voelt eigenlijk altijd al als een vakantie, alsof ik spijbel van een ‘echte baan’. Maar het schrijven van deze roman voelde dan weer als een vakantie van de muziek, oftewel een vakantie binnen een vakantie! Ik vond het ook opwindend om te merken dat ik het, voor mijn gevoel althans, ook wel echt kan… Dat wist ik al wel een beetje, maar toch voelde het, omdat het mijn eerste echte roman is, als een soort ontdekking. Net als toen ik twintig jaar geleden ‘ontdekte’ hoe je liedjes kunt schrijven is dat een geweldig gevoel: alsof ik er ineens nóg een magische superkracht bij heb gekregen.”

Wat zou je de lezer graag meegeven met de roman? Wat zou hem of haar bij moeten blijven?

“Ik geef de lezer vermoedelijk niks mee! (lacht) Althans, hopelijk geen boodschap of levensvisie! Daar ben ik niet in geïnteresseerd, tenminste niet in de romanvorm. Wat ik hoop, is dat de lezer geniet van de mooie zinnen, scènes en het verhaal. En dat hem of haar aan het denken zet, bijvoorbeeld over de eigen relatie met betrekking tot de thematiek. Ik kan me voorstellen dat iemand Van de goden vervuld leest en zich gaat afvragen: waar geloof ik eigenlijk in, wat is de grond van overtuiging waarop ik door het leven ga, en wat vind ik bij anderen qua hun levenshouding? Het zou mooi zijn als zoiets gebeurt, maar ik vind dat het niet aan een schrijver is om te bepalen wat een lezer van een roman zou moeten meekrijgen; dat mag de lezer zelf bepalen.”

Met welke (andere) projecten ben je op het moment bezig?

“Dansgezelschap Conny Janssen Danst, muziektheatergezelschap Via Berlin en strijkkwartet Ragazze Quartet hebben gezamenlijk een nieuwe multidisciplinaire voorstelling gemaakt, genaamd Normality No More – Schubert’s Winterreise revisited. Het stuk is een vrije bewerking van Schuberts beroemde liedcyclus Winterreise, en ik ben nu een van de tekstdichters voor de nieuwe lied- en toneelteksten daarvoor. Dat is geweldig, want het schrijven van een roman is veel alleen werken en ik hou ook van samenwerken met theatermakers. Bovendien gaat de thematiek van Normality No More mij aan het hart: het bevraagt wat we als een ‘normaal mens’ beschouwen. Als iemands hoofd bijvoorbeeld een beetje anders werkt, moeten we die persoon dan beschouwen als ‘abnormaal’? Of moeten we juist onze blik op de mens verruimen om de potentiële kracht van bijvoorbeeld neurodiversiteit te kunnen ontdekken?

Daarnaast heb ik het afgelopen jaar getoerd met mijn theatervoorstelling Moederland en aangezien ik steeds word gevraagd waar die liedjes terug te horen zijn, ben ik de komende tijd bezig om liedjes uit die show op te nemen om ze uit te kunnen brengen, bijvoorbeeld op een album. Dan zou ik ook nog graag een nieuwe roman willen schrijven, omdat Van de goden vervuld wordt gewaardeerd, en omdat ik het zo leuk vond om te doen. Maar eerst vakantie!”

Over het boek

Van de goden vervuld is een ontroerende, grappige en filosofische roman over levensbeschouwing, muziek en verlangens.

Als Mikah na een verdrietige periode naar het eiland trekt, de enige plek waar hij zich thuis voelt, ontmoet hij aan een strandvuur Hadassa. Omringd door de zee ontstaat tussen hen wat op het eerste gezicht een vakantieliefde lijkt. In de verstilling van strand en duinen gaan hun gesprekken echter dieper en verder; beiden staan voor belangrijke keuzes in hun levens. Mikah en Hadassa worden gedwongen na te denken over waar ze afscheid van nemen, en wat voor toekomst ze willen op de onvermijdelijke dag dat ze het eiland weer zullen verlaten.
(Van de goden vervuld, Pluim, € 22,99)

Over de schrijver

Lucky Fonz III (1981), geboren als Otto Wichers, is een van Nederlands meest geliefde zangers en tekstdichters. Hij won onder meer De Grote Prijs van Nederland voor singersongwriters en de Okapi Liedprijs. Zijn vorige album Hemellichamen (2022) werd door NRC bekroond tot Beste Nederlandse album van het jaar. Als schrijver publiceerde Lucky eerder essays, columns en korte verhalen in onder meer Das Magazin en de Volkskrant.

Zin in?

Wij geven 3 exemplaren van Van de goden vervuld weg. Kans maken? Deel je gegevens in onderstaand winformulier en wie weet. Meedoen kan t/m 1 januari.