Boekenclubrecensie Kaaskoppen

Multiculti tegen wil en dank oftewel wil de échte kaaskop opstaan?

Deze bundel van stukken die eerder in de Volkskrant zijn verschenen, heb ik vrijwel in één ruk uitgelezen. Van juli 2014 tot november 2015 interviewde Vuijsje 62 mensen. Nieuwe kaaskoppen, kaaskoppen met een kleurtje, kaaskoppen met een andere achtergrond dan de ‘autochtonen’, maar ook een paar echte kaaskoppen.

Mensen werkzaam bij de tv, acteurs, rappers en andere muzikanten, ondernemers, sporters (maar geen Etiopische lange-afstand-lopers, ook nieuwe Nederlanders, zoals atlete Sifan Hasan, die recentelijk de 1500 m won) en voetballers, politici, wetenschappers, schrijvers, comedians. Al deze nieuwe kaaskoppen hebben een eigen achtergrond en andere ervaringen met discriminatie en het leven en werken in Nederland. De een vindt dat je niet moet zeuren en je leven zelf vorm moet geven, de ander voelt zich zo géén Nederlander dat het Nederlandse systeem gewoon geneukt moet worden. Andere ‘zwarten’ vinden dat zij gewoon Nederlanders zijn, geen immigranten, maar repatrianten.

De term ‘zwart’ lijkt een verzamelnaam, of eigenlijk een geuzennaam voor totaal niet-autochtoon-Nederland – de term ‘geus’ is uit de tijd dat ‘wij Nederlanders’ ons losmaakten van overheerser Spanje (hahaha!). Overigens is het ook een dingetje om te omschrijven wie een autochtone Nederlander is. Als je bijvoorbeeld portretten ziet uit de 17e eeuw van mensen met rossig haar en melkbleke teint, dan lopen er daarvan niet veel meer in Nederland (RdV). Wil de échte en authentieke kaaskop opstaan?

Aan het eind van de bundel plaatst Vuijsje een aantal meer reflectieve stukken, in een poging zijn eigen ‘bias’ te ontrafelen, maar ook zijn positie als jood. Hij probeert ook de verschillende soorten leed te ontleden: is bijvoorbeeld het leed van iemand met een 400-jarig slavernij-verleden groter dan dat van een jood, zoals hijzelf, die zijn halve familie verloren heeft in WOII?

Dé Nederlander bestaat niet, weten wij inmiddels, dé autochtoon evenmin. Maar het is voor de nieuwe kaaskop moeilijker zich te identificeren met wat er op tv verschijnt en in de media, als het ook is voor vrouwen (RdV). Zij worden op allerlei fronten gediscrimineerd, als ook vrouwen (RdV).

Hoe dan ook: Nederland ziet er qua bevolkingssamenstelling anders uit dan 50 jaar geleden. Wie dat ontkent, is niet realistisch bezig. Wie dat ontkent, moet deze zeer leesbare bundel van Vuijsje beslist lezen.

Roosje de Vries