De opkomst en ondergang van grootmachten – Tom Rachman

Nadat Tom Rachman de wereld verpletterde met zijn debuut, besloten maar liefst 28 landen zijn volgende boek allemaal gelijktijdig uit te brengen. Ook De opkomst en ondergang van grootmachten is weergaloos goed. Een knap geconstrueerde, fenomenale leeservaring van literaire klasse.

Literaire puzzeltocht
Het boek vertelt het levensverhaal van Tooly (Mathilda) als kind (9 jaar), als puber (20 jaar) en als volwassene (32 jaar). De verschillende levensfasen wisselen elkaar continu af waardoor time laps ontstaan die continu vragen oproepen. Eigenlijk hangt het boek van cliffhangers aan elkaar. Dat resulteert in een tergende ‘doorleesspanning’. Geweldig gedaan.

Doen met je leven wat je wilt
De 9-jarige Tooly bereist de wereld met haar vader Paul voor zijn werk. Laatste standplaats: Bangkok. Dan ontvoert haar vrije, eeuwig vakantievierende moeder Sarah haar en sleurt Tooly een gevaarlijk, onregelmatig leven in om haar vervolgens bij een stel vreemden achter te laten. Tooly, een typisch kind dat veel in haar eigen fantasierijke wereldje vertoeft omdat die volwassenen ‘maar met haar doen’, bestudeert gefascineerd de details uit haar wisselende omgeving. En tekent neuzen in haar schetsboek. Als ze 20 is, woont Tooly in New York en heeft ze een relatie met Duncan. Ondertussen houdt ze zich bezig met ‘vage projecten’ voor de illustere Venn, die ze destijds via Sarah leerde kennen. De 32-jarige Tooly ten slotte, is tweedehandsboekhandelaar in Wales. Als Duncan haar vertelt dat haar vader ziek is, vertrekt ze halsoverkop naar New York. De oude Humphrey is niet haar biologische vader maar misschien wel de enige echte ‘ouder’ die Tooly ooit had. Tooly krijgt van hem niet de antwoorden die ze zoekt. Wel zorgt ze voor hem – zoals hij ooit voor haar deed. Humphrey had zich z’n leven lang gelaafd aan de grootste geesten die hun ideeën te boek hadden gesteld; hij had geschaakt en nagedacht. Dat was het. Doen met je leven wat je wilt. Daarin vonden Humphrey en Tooley elkaar.

Duizelingwekkende roman
Humphrey’s grappige Russisch-Engelse taaltje is in de Nederlandse vertaling schitterend overeind gebleven. Alle personages – zelfs de bijfiguren – spreken zo een eigen taal en worden in slechts enkele zorgvuldig gekozen woorden neergezet. Hun gesprekken zijn levensecht én inhoudelijk boeiend. Eigenlijk blijft alleen Venn een mysterie. De titel van het boek betreft de wereldeconomieën die in het boek worden doorkruist of besproken, maar misschien nog meer de personages zelf, die voor de kleine Tooly groot, machtig en onbereikbaar waren, maar van wie jaren later maar weinig over is gebleven.

Een eigentijdse, duizelingwekkende roman vol fascinerende werelden en dito excentriekelingen met als centrale vraag: op wie kun je anders bouwen dan op jezelf? Afscheid nemen na 464 pagina’s intensief turbulent (mee)leven deed zelden méér pijn.

De opkomst en ondergang van grootmachten – Tom Rachman
Agathon, € 22,50