Melk – het witte monster

Drie glazen melk per dag? Niet doen! Journalist Hanneke Groenteman heeft alles al meegemaakt: elke voedseltrend of -hype, elk verbod, de do’s en de don’ts. En ze laat zich niks meer wijsmaken. Tot nu.

Hoe is het toch mogelijk dat een volwassen mens, goed bij het verstand en redelijk gezond van lijf en leden, zich jaren en jaren lang laat koeioneren door talloze ge- en verboden die met eten te maken hebben? Altijd op zoek naar een autoriteit, altijd hunkerend naar een geweten buiten zichzelf?

Laat ik het over mezelf hebben, want misschien ben ik een uitzondering. Even terug in de tijd. Toen ik jong was, moest ik eten en drinken wat me werd voorgezet, ook als ik er geen zin in had. Vlak na de oorlog – ik ben van 1939 – was al ons eten en drinken een geschenk uit de hemel. Wit brood, suiker, soms boter, melk… we waren dankbaar dat het er allemaal weer was. We kregen elke dag melk op school voor onze gezondheid. Want melk moest! Melk de Witte Motor, Melk Goed voor Elk, Joris Driepinter…

Sluipmoordenaar

Met zo’n verleden is het niet verwonderlijk dat ik (bij wijze van spreken) een stomp in mijn maag voelde toen ik las dat we belaagd worden door een nieuwe vijand: melk. Die goeie ouwe melk blijkt een sluipmoordenaar te zijn! Er is geen kwaal of kwaaltje meer waar de witte motor géén schuld aan heeft, Melk de witte Sloper heet de nieuwste op ons afstormende hype. En ik word onmiddellijk meegesleept in een leer waar ik niet veel van snap, maar die feilloos inspeelt op mijn nogal ongerichte levenslange angsten en obsessies: mijn gezondheid, en daarmee onlosmakelijk verbonden: afvallen. Vroeger waren de overtollige kilo’s mijn belangrijkste doelwit. Ik was te dik, dat was ongezond – en vooral lelijk in mijn ogen, dus moest ik afvallen. Over gezondheid in het algemeen maakte ik me eigenlijk niet zo druk, anders had ik niet zoveel ongezonde diëten en gevaarlijke behandelingen ondergaan. En geloof me, dat deed ik wel, met een ongezonde passie.

Fit for life

Geen dieet, of therapie, of aanpak was heilig of veilig voor mij. Vieze koeken met smurrie ertussen (maaltijdvervangers), gevaarlijke peppillen (op recept van een louche dokter), injecties met iets uit de urine van zwangere vrouwen (ook door een dokter ingespoten), vullende poeders waar je ‘heerlijke shakes’ van kon maken (smaken: vanille, aardbei of chocola), repen (vol granen of muesli of zoiets), meer vet (eieren met spek), geen koolhydraten, meer koolhydraten, brood (zelfs alleen maar brood), sherry (met biefstuk, brrr), geen vast voedsel, nooit meer brood, nooit meer vet, veel eten, matig eten, vasten, glauberzout drinken, oervoedsel, Afrikaans cactus-extract in pilvorm, Weight Watchers, praatgroepen, avatarmeditaties en zo kan ik eindeloos doorgaan – dit is nog een beknopte samenvatting. En altijd waren er boeken bij, waarin obscure specialisten in onbegrijpelijk jargon uitlegden waarom hun methode de sleutel was tot een nieuw eeuwig leven met een kerngezond lichaam, uiteraard superslank en mega fit for life. Ik moet eerlijk zeggen dat ik de medische verantwoording altijd heel vluchtig doorlas om meteen naar de aanpak of het dieet door te stoten. En dan als een opgewonden kip zonder kop afspraken te maken, ingrediënten aan te schaffen, pillen te halen. Een verliefde ziel leeft van illusies. Resultaat van dit alles: ik werd dikker en dikker als ik weer ‘gewoon’ ging doen.

Hypeverslaafd

Tot ik besloot onder al deze gekte een streep te zetten, een ingreep te laten verrichten waardoor ik NOOIT MEER op dieet hoefde en mijn aandacht op andere, belangrijker zaken, kon richten.
Nu is het probleem met verslavingen dat je er nooit echt vanaf komt. Een alcoholist moet gewoon nooit meer drinken als hij niet aan de drank ten onder wil gaan. Ik ben zo’n verslaafde. Niet aan drank. Ook eigenlijk niet aan eten. Maar wel aan autoriteiten die mij verleiden met nieuwe hypes zoals diëten. Ook toen het niet meer hoefde (de 45 kilo’s waren eraf en bleven eraf), kocht ik een boek van Sonja Bakker. Het enige wat mij daarvan is bijgebleven, is dat eierkoeken ‘mogen’. De voedselzandloper was ook al zo’n magneet: wie wil er nou niet gezond oud worden zonder rimpels en kwaaltjes en dan ook nog, als bijeffect, afvallen? Dr. Kris Verburgh heeft wel de royalty’s opgestreken van mijn aankoop, maar ik kan niet zeggen dat ik veel verder in zijn leer ben meegegaa dan het boek kopen. En een zak kikkererwten. Daarna: business as usual. Kleine vooruitgang: het boek Broodbuik laat ik gewoon liggen. Want al heb ik een buik, eet ik brood – heb ik dus gewoon een broodbuik, ik ga hier eens níet in mee.

De witte sloper

En nu dus de nieuwe killer. Melk.
Weer even terug naar mijn jeugd. 1949. Toen de melkboer met de kar langs de deur kwam en wij onze pannetjes onder het kraantje mochten houden. Toen heeft mijn broertje dat kraantje een keer open laten staan zodat een grote witte stroom melk op straat gulpte. Iedereen boos, maar mijn 2 jarige broertje had een vooruitziende blik: onze jonge lijfjes werden gewoon gesloopt!
Want nu is er dus het boek Melk de Witte Sloper. Ik heb alleen maar het begin kunnen lezen. En dat is al onheilspellend. Daar staat bijvoorbeeld dit: Als men van jongs af aan veel melk drinkt, dan schijnt dit een negatieve werking op onze bloedvaten te hebben. (…) Melk bevat veel cholesterol en een enzym xanthine oxidase (XO). Wanneer melk gehomogeniseerd wordt, veroorzaakt XO beschadiging van de arteriën. Door onverzadigde vetzuren, foliumzuur, MSM, vitamine B12 en B3 te gebruiken en melk te laten staan, daalt het cholesterolgehalte en nemen hartklachten af.
OH MY GOD! Ik heb van jongs af aan veel melk gedronken (verplicht!) en ik heb nu een hoge bloeddruk. En een beetje slib in mijn aderen! En als ik de samenvatting van dit boek mag geloven, maak ik dikke vette kans op osteoporose, ADHD, chronische vermoeidheid, borstkanker, leukemie, acne, diabetes, hooikoorts, astma, uitslag, allergieën, lekkende darmen, migraine, angsten, slapeloosheid, autisme, schizofrenie, gebitszwakte, reumatische artritis, miskramen, multiple sclerose, libido-afname, ALS, depressiviteit… Ik heb, in mijn paniek na het lezen van de inleiding van dit boek, alle kwalen voor alle categorieën mensen – baby’s, pubers en bejaarden – op een hoop gegooid. En van bijna alles dacht ik: dat heb ik óók… Zoals dat gaat met medische boeken. Als je even inzoomt, heb je eigenlijk wel een beetje van alles.
Voor zover ik het kan beoordelen, beantwoordt Melk de Witte Sloper aan de wetten van de hypeboeken. Er is een dokter die in angstaanjagende, ingewikkelde bewoordingen uitlegt waarom melk eigenlijk de oorzaak is van alle kwalen en ziektes. Met meeslepende voorbeelden van mensen in zijn praktijk die leden aan dit of dat, talloze onderzoeken en behandelingen hadden ondergaan, bijna dood waren en gered werden door… geen melk meer te gebruiken. Er is een uitgebreide lijst met wetenschappelijke literatuur die de boze boodschap onderbouwt. En zonder twijfel staat er aan het eind dat je je niet gek moet laten maken door dit boek. Dat er natuurlijk niks mis is met een klein wolkje melk in je koffie als je het verstandig en met mate doet. Maar dat heb ik nog niet gelezen.

Ik moet naar buiten, naar het café. Ik bestel cappuccino. Maar dan… o jee! O nee, cappuccino: dat is MET MELK. De witte sloper! Kan niet meer, mag niet meer. Doet u mij maar een zwarte koffie. Zonder melk. Ondertussen wacht ik. Op het volgende boek: Koffie, de Killer.

Hanneke Groenteman (1939) is journalist en interviewcoach. Ze begon bij Het Parool, was vervolgens programmamaker bij radio en televisie en presenteerde het tv-programma Sterren op het doek.

Tekst: Hanneke Groenteman | Beeld: Jacqueline de Haas | Visagie: Jacqueline Arnold, House of Orange

Anti-eethypes

Wat mochten we – naast melk – nou ook al niet meer?

• Graan, soja, bonen en peulvruchten (paleodieet, jaren 70)
• Koolhydraten (Atkins-dieet, 1972)
• Vetten (Sonja Bakker in Bereik je ideale gewicht, 2005)
• Fruit (Dr. Frank, 2010)
• Rood vlees (2012)
• Suiker (arts Kris Verburgh in De voedselzandloper, 2012)
• Tarwe (cardioloog William Davis in Broodbuik, 2013)

Ook gevoelig voor gezondheidshypes?

Laat journalist Marjolijn de Cocq je daar vanaf helpen! In haar boek Beter, slanker, sterker gaat ze je voor: vier jaar lang onderwierp ze zich aan de vele voedings- en sporthypes die voorbijkwamen. Ze viel af en kwam weer aan, verbeterde persoonlijke records en raakte geblesseerd. En ondertussen diende de next best thing zich aan… Beter, slanker, sterker zet vraagtekens bij de gezondheidsindustrie en de mythe van de maakbare mens. Hilarisch en confronterend.