Ooit huiverde hij van het idee vader te worden. Wat als hij op zijn moeder zou lijken? Nu hij de gedroomde meisjes heeft, die aan tafel kleuren en dingetjes maken, vindt schrijver Tommy Wieringa (1967) het vaderschap gewéldig. Ja, moeder Lia en hij hadden altijd strijd. Tot op het eind. Maar ze hielden van elkaar. Hij eert haar met een bundel fonkelende verhalen.

Landschap

Waterland, net boven Amsterdam. Smalle weilanden doorkruist met oneindig veel slootjes. Een laagstaande zon zet de rietkragen in een gouden gloed. Dit is het landschap waar schrijver Tommy Wieringa (1967) zich na vele omzwervingen heeft gevestigd. In een markant pand met het gezicht naar het water en de rug naar de groene verte. Van buiten zwart betimmerd, van binnen licht en open. Kippen scharrelen rond de deur, een zwarte haan laat van zich horen.

Dit is mijn moeder

Zijn laatste, indrukwekkende roman, De heilige Rita, speelt in de oostelijke grensstreek waarin hij is opgegroeid. Nu is er Dit is mijn moeder, een liefdevolle, heel persoonlijke verhalenbundel over Wieringa’s moeder Lia. Ze hielden van elkaar maar hadden altijd strijd. Dat begon toen Tommy’s ouders uit elkaar gingen en hij op zijn 11de besloot bij zijn vader te blijven. Toen zijn moeder een aantal jaren geleden een goed behandelbare vorm van kanker kreeg, besloot ze zich tot grote frustratie van haar zoon niet door reguliere artsen te laten behandelen, maar wendde ze zich tot alternatieve genezers. Keuzes die uiteindelijk tot haar dood hebben geleid.

Wist je moeder dat je een boek over haar schreef?

“Ik heb het haar gezegd op haar sterfbed; ze vond het niet meer dan vanzelfsprekend. Je vindt haar in bijna al mijn boeken terug. Ze was een van mijn favoriete personages, iemand zoals zij kom je niet vlug tegen. Mijn moeder is in alle opzichten onherhaalbaar. Een buitengewoon dominante persoonlijkheid die zichzelf centraal stelde en geen tegenspraak duldde. Mijn roman Caesarion kun je als een literaire afschaduwing van ons tweeën zien. Zij speelt daarin een grote rol als de moeder die weigert zich op de reguliere manier te laten behandelen. Waarop ze uiteindelijk een gruwelijke dood sterft. Dat einde was een voorbode van haar eigen dood.”

Trok ze zich dat aan?

“Heel erg! Ik had haar gewaarschuwd en haar verteld dat ik in Caesarion schets wat er gaat gebeuren als ze zich niet regulier laat behandelen. Ik had het allemaal goed uitgezocht, met oncologen gesproken en die kennis literair ingezet. Mijn moeder was ernstig ziek en verliet zich op alternatieve genezers. Ze wilde niet naar mij luisteren, maar schrok wel van de helse weg die de moeder in Caesarion aflegde. Mijn moeder was gevoelig voor het ongerijmde en zag in die schets een soort literaire voodoo. Ze heeft zich toen alsnog laten behandelen. Haar rechterborst is afgezet maar een beetje te laat. Nadien heeft ze zich nooit meer laten controleren. Dus uiteindelijk is ze niet aan de primaire maar aan de uitgezaaide kanker doodgegaan.

Angst vergroot

Mijn boek heeft haar angst vergroot, niet haar ogen geopend. Bij alles wat ze regulier liet doen zei ze ook altijd: ‘Dat doe ik alleen voor jullie’. Wat natuurlijk een eigenaardige manier is om de verantwoordelijkheid niet bij jezelf te houden. We hebben elkaar altijd bestreden en hadden onsmakelijke ruzies. Zelfs aan haar sterfbed liep het nog hoog op omdat ze ook toen zo haar streken en valse plannetjes had. Pas nu, drie jaar na haar dood, ervaar ik een soort gelatenheid.”

Hebben jullie het ook leuk gehad?

“In de vroege jeugd is alles vanzelfsprekend en plaats je nergens vraagtekens bij. Die komen later, als je terugdenkt aan wat je hebt gezien. Zo hield mijn moeder er toch wel een heel vrolijk liefdesleven op na. Voor dit boekje heb ik een doos vol blauwe luchtpostbrieven doorgeplozen die ze in de jaren 70 vanuit Aruba aan haar achtergelaten minnaar in Nederland schreef. Ik was 2 toen we daar vanuit Goor naartoe verhuisden. Die brieven zijn een geweldig tijdsbeeld! Je voelt de hoop op het nieuwe maar nog steeds die verklonkenheid aan het oude. Het was fijn om haar terug te lezen. Ze schreef ook lieve en grappige dingen over mij en mijn zusjes. Berichten uit een onaangetaste tijd. De bitterheid was toen nog ver weg. Door het lezen van haar brieven werd de goede tijd die we hadden ook weer in mezelf tevoorschijn gewoeld. Dat completeert het beeld. Maar ze schrijft ook dat als ze ons niet had gehad, ze allang met een rugzak naar Zuid-Amerika was verdwenen.

Lees de rest van het interview in Zin 4. Nu in de winkel of hier te bestellen.

Tekst: Margriet de Groot. Beeld: Jacqueline de Haas