Renate Dorrestein (1954) was van 2013 tot haar overlijden in 2018 columniste van Zin. Als eerbetoon aan Nederlands liefste en grappigste schrijver plaatsen we de komende weken elke dag een column van Renate.

Gratis bibliotheekje

Op een vakantie in Wales zagen we op het tuinpad van een krom gezakt boerderijtje een volle boekenkast staan met het opschrift Free Library. Een zelf gefabriceerd gratis bibliotheekje! Wat leuk, zeiden we tegen elkaar, en we namen er een roman van Barbara Pym uit mee. Weer thuis besloten we zelf ook zoiets te beginnen. Twee vliegen in één klap: aan de ene kant kunnen veel mensen zich de aanschaf van boeken niet veroorloven, terwijl er aan de andere kant in ontelbare huishoudens kasten vol staan te beschimmelen. En ook fijn voor al die boeken die op deze manier een tweede leven krijgen, want boeken willen niets liever dan gelezen worden. En zo werd onze boekenbank (met gratis voedsel voor de geest) geboren.

Mirakel

Hij staat nu al ruim een jaar op de stoep, een kloeke kast van vijf verdiepingen, vol romans, thrillers, kinderboeken, reisgidsen en biografieën. Iedereen kan er uithalen wat hij of zij maar wil, of de collectie juist aanvullen uit het eigen overtollige boekenbezit. Het is een mirakel hoe het vanaf de eerste dag werkte. Planken zijn nog niet eens half leeg, of ze raken als vanzelf weer vol. In het begin was ik bemoeizuchtig en vond ik dat bijvoorbeeld bladmuziek voor klavecimbel of een wegenkaart van Transsylvanië niet in de collectie thuishoorde. Maar terwijl ik daar nog met mijn partner over in discussie was, bleken ze achter mijn rug om al door iemand te zijn meegenomen. Sindsdien laat ik iedereen lekker z’n gang gaan. Onder de buurtbewoners hebben we vaste klanten die meermalen per week even komen neuzen, maar het is net zo leuk om een toevallige passant verheugd met een boek te zien weglopen. Iedereen gelukkig, zou je zeggen.

Kwade krachten

Maar helaas, kwade krachten zijn er óók altijd. Opeens merkten we dat de planken elke ochtend vrijwel leeg waren. Ik wilde ’s nachts wel met een geweer achter de brievenbus gaan liggen, zo kwaad was ik. Kennelijk was een opkoper op ons spoor gekomen, die ten eigen bate het plezier van heel veel anderen dacht te kunnen vergallen. Een barbaar, die onze weesboeken geen veilig nieuw thuis gunde maar ze ten gelde wilde maken. Dood aan deze schoft. Mijn partner bekeek het pragmatischer. Hij liet grote stickers drukken met de tekst ‘Dit is een gratis exemplaar uit de boekenbank Weesperzijde’. Die plakten we op alle boeken, in de hoop ze daarmee ongeschikt voor de handel te maken. Ik geloof dat het hoort bij het mirakel van de boekenbank dat dit meteen afdoende bleek. Tegen zo’n onschuldig genoegen kan blijkbaar zelfs de meest misdadige geest niet op.

Deze column verscheen eerder in Zin 9, 2014
Foto: Merlijn Doomernik

Renate Dorrestein (1954) was van 2013 tot haar overlijden in 2018 columniste van Zin. Als eerbetoon aan Nederlands liefste en grappigste schrijver plaatsen we de komende weken elke dag een column van Renate.

Ik ben van huis uit een vrek. Geef mij een tientje en ik pot het liever wellustig op dan er een bos bloemen of doos kersenbonbons voor te kopen. Je zou ook kunnen zeggen dat ik spaarzaam ben maar de vrek in mij weet wel beter: het gaat mij puur om de heb. Om de pegels.

Poen op de bank

Het bezit daarvan verschaft me een gevoel van veiligheid. Wie poen op de bank heeft staan, hoeft een heleboel dingen in het leven niet te vrezen. Onbegrijpelijk eigenlijk dat ik het al zo lang volhoud in een beroep zonder enige bestaanszekerheid. Want in de grond ben ik iemand voor een vast salaris met een dertiende maand maar ja, in die situatie zou ik vast wel weer tegen iets anders aanlopen dat niet strookt met mijn karakter.

Ongepast

Dat heet: je neemt jezelf altijd mee. Vanzelfsprekend nam ik mezelf ook mee toen ik verliefd werd op de man met wie ik inmiddels al mijn halve leven deel. Tijdens een van de eerste keren dat hij bij me bleef slapen, schoot ik ’s nachts wakker omdat hij rechtop in bed zat en luid zei: “Economisch gezien zeg ik: opgepast.” Hij bleek in zijn slaap te praten – wat zijn tekst alleen maar imponerender maakte. Iemand die financieel­technisch zulke solide dromen had! Helaas, beste lezer, was dit een gevalletje ‘schijn bedriegt’. Want in zijn wakende uren, ontdekte ik algauw, deed deze man niets liever dan met geld smijten. Hup, we nemen lekker een taxi. Dat werk. Geld moest je rondpompen, was zijn motto, daar werd iedereen beter van. Vraag me niet hoe wij aan elkaar zijn blijven plakken.

Argumenten

Toen zijn dochter op een gegeven moment een jaar of 12 was en graag een mobiele telefoon wilde, zag ik aan zijn gezicht dat hij meteen bereid was door de knieën te gaan. Maar een kind moet je opvoeden, dat zag ik óók aan zijn gezicht. Dus zei hij: “Je krijgt een mobieltje als je daar vijf goede redenen voor kunt bedenken.” Direct begon ze op een papiertje argumenten neer te kalken: Omdat ik jou dan altijd kan bereiken en jij mij en variaties op dat thema. Haar laatste reden voor de aanschaf van haar telefoontje luidde: Omdat geld moet rollen. Kind van haar vader. Mijn aangeboren vrekkigheid is absoluut ondermijnd door dit duo met een gat in de hand. Van die twee leerde ik hoe fijn het kan zijn om gul en royaal te zijn. Maar soms, als ze elders hun eigen dingen doen en mij niet kunnen zien, check ik nog steeds handenwrijvend mijn banksaldo.

Foto: Merlijn Doomernik

Renate Dorrestein (1954) was van 2013 tot haar overlijden in 2018 columniste van Zin. Als eerbetoon aan Nederlands liefste en grappigste schrijver plaatsten we de afgelopen weken elke dag een column van Renate.

Duimpje

Mijn schoonzusje knalde laatst met haar auto tegen een paal. Zo’n paal met een elektronisch bord erop dat in computercijfers laat zien hoeveel kilometer je in de bebouwde kom te hard rijdt. Maar wat dit bord precies vermeldde, kon mijn schoonzusje niet ontcijferen en in een verwoede poging dat toch te doen, pletterde ze dus tegen die paal. Pas toen zag ze dat het ding een elektronische duim liet zien, opgestoken bij de juiste snelheid.

Hell’s Angels

Je verstand staat er bij stil. Ergens heeft een ambtenaar dat zitten bedenken. Ze had me het verhaal nog niet verteld, of mij overkwam iets soortgelijks (“Maar dan met lange mouwen,” zoals een vriendin van me altijd zei over ogenschijnlijk vergelijkbare situaties die toch behoorlijk verschillen. Dat heeft niets met dit verhaal te maken, maar zij is al een hele tijd dood en ik mis haar nog steeds en vind het fijn om haar te pas en te onpas te citeren). Ik was onderweg en moest dringend tanken. Het enige pompstation dat voorhanden was, was niet erg ruim bemeten en ik zag al van verre dat er twee Hell’s Angels met reusachtige motoren stonden. Alles aan die motoren glom en fonkelde en stak ook nogal uit in de breedte.

Hartstilstand

Opgepast, zei ik tegen mezelf. Stapvoets reed ik naderbij. Op hetzelfde moment hoorde ik ijzer knerpen en ik besefte dat ik zo’n testosteron-tank had aangetikt. Hartstilstand! En jawel, meteen doken er aan weerskanten van mijn auto twee als mensen vermomde vleesbergen op, de biertonnen van buiken in zwart leer met ijzerbeslag geperst. Eentje met een vettige, grijze paardenstaart en eentje met een kale kop. In een flits zag ik mijn hele leven aan me voorbij trekken. Mijn dagen waren geteld, als ik nu niet uitkeek.

Zoenen

Ik stak mijn paniekhoofd uit het autoraampje en riep zo zonnig mogelijk: “Zullen we het afkussen, heren?” Waar dat vandaan kwam, wist ik zelf niet. Het was waarschijnlijk net zo’n moment van inspiratie als van die ambtenaar met dat elektronische duimpje. Maar er ging een zichtbare siddering van walging door die twee heen. “Ik ga echt niet zoenen met zo’n oud wijf,” zei de grijze tegen de kale, achteruit deinzend. Ze sprongen op hun motoren en spoten er vandoor. Hm, dacht ik, dit is interessant. Je hoort zo vaak over overlast van motorbendes. Complete gemeentebesturen worden erdoor tot waanzin gedreven. Terwijl het blijkbaar zo eenvoudig is: laat op strategische punten een paar keurige, vriendelijke, oudere dames hun lippen tuiten en het geteisem slaat al op de vlucht. We kennen onze macht nog niet, dames. Leest u mee, ambtenaren?

Deze column verscheen eerder in Zin 8, 2014
Foto: Merlijn Doomernik

Renate Dorrestein (1954) was van 2013 tot haar overlijden in 2018 columniste van Zin. Als eerbetoon aan Nederlands liefste en grappigste schrijver plaatsen we de komende weken elke dag een column van Renate.

Het allerleukste in mijn leven? Het feit dat ik zo veel aanwaai- en aanleunkinderen heb! Kinderen die mij door omstandigheden in de schoot werden geworpen en die soms decennialang zijn blijven plakken, niet omdat we door bloedbanden met elkaar zijn verbonden, maar omdat zij naast hun ouders zin hadden in een andere betekenisvolle volwassene in hun leven. Eigen roem stinkt, maar heus, mensen: ik ben een voortreffelijke nep-tante.

Voor fun

Nep-tantes hoeven niet aan opvoeding te doen, een punt in ons voordeel. Wij hoeven geen verstandige en verantwoordelijke maar uiterst impopulaire maatregelen te treffen om het gebroed tot fatsoenlijke lieden te laten opgroeien: wij van het gilde van de nep-tantes zijn er louter voor de fun. In ons ziet het kind zijn eigen verleden, heden en toekomst niet weerspiegeld, wij staan daarbuiten. Wij hebben geen agenda en geen doel, we heffen geen familiale belastingen en we geven ook geen genetische narigheid door. Als ik ooit met wetgevende macht word bekleed, regel ik bij de grondwet dat iedere boreling in ons land meteen een nep-tante toegewezen.

Petekind

Een van mijn eigen favoriete aanleuners is de zoon van een hartsvriendin van me. In de wandeling heet hij mijn petekind, hoewel er nooit doophandelingen zijn verricht waarbij hij en ik tot elkaar werden veroordeeld. Inmiddels is hij bijna 30. Toen hij een jaar of 4 was, stond hij een keer aan mijn hand bij een stoplicht. Een van de andere wachtenden zei: “Wat een schattig meisje.” In zijn vlasblonde haar droeg mijn petekind namelijk een plastic diadeem uit een kauwgomballenautomaat. Het was een interessant moment. Zou hij gaan muiten en schreeuwen dat hij een jongetje was? Maar hij zei niks en vreedzaam staken we samen over. Ik was verheugd: binnen vier jaar na zijn aankomst op de planeet aarde had ik dit kereltje mijn feministische gedachtengoed blijkbaar al terdege voorgeleefd.

Advies

Als nep-tante heb je in feite maar één taak: nieuwe gezichtspunten openen. Daar moest ik aan denken toen hij me vanmiddag belde. Het zit hem even helemaal niet mee. Werk niks, liefde niks, en verder een hoop misère. We kletsten een uurtje of wat. Ik gooide me er helemaal in om hem op te vrolijken. Toen ik door mijn tekst heen was, zei hij: “Weet je wat ik zo fijn aan jou vind? Jij zegt het zelf tenminste ook als je leven waardeloos is.” Oempf! Niks alleen maar fun. Ons contact is nog waardevoller dan ik al dacht: een kans om van elkaar te leren, eindeloos te blijven leren.

Deze column verscheen eerder in Zin 9, 2015
Foto: Merlijn Doomernik

Renate Dorrestein (1954) was van 2013 tot haar overlijden in 2018 columniste van Zin. Als eerbetoon aan Nederlands liefste en grappigste schrijver plaatsen we de komende weken elke dag een column van Renate.

Lezen is een merkwaardige bezigheid, als je er even over nadenkt. Je tuurt naar een pagina waarop tekentjes staan afgebeeld die de letters van het alfabet heten. Op zichzelf valt daar weinig aan te beleven. Helemaal niets zelfs. Ons brein moet alle verschillende combinaties van die tekens eerst ‘vertalen’ in woorden, die pas dán opeens samen een verhaal vormen dat ons ontroert, in de lach laat schieten of de stuipen op het lijf jaagt. Ik vind dat
behoorlijk wonderbaarlijk.

Zonder alfabet

Nog zoiets opmerkelijks: het schrift is nog maar vijfduizend jaar oud, terwijl de mens in z’n huidige vorm al 180.000 jaar bestaat. Gedurende het grootste deel van onze geschiedenis redden we ons dus prima zonder het alfabet. Maar al was er geen schrift, er waren natuurlijk wel verhalen. Ik denk dat we het nooit zonder verhalen hebben kunnen stellen. Verhalen leren ons immers over de liefde, het leven, de dood en dus over onszelf. Ze laten ons zien wat het betekent om mens te zijn. Ontelbare eeuwen lang was er maar één manier om verhalen tot je te nemen: door er gezamenlijk rond het kampvuur naar te luisteren.

Voorlezen

Zo’n oud gebruik doet evolutionair iets met de mens, lijkt me: het wordt onderdeel van onszelf. En daarom vinden de meesten van ons het vast nog altijd zo’n genot om voorgelezen te worden, hoe oud we ook zijn. Ik ken een man die zijn vrouw al dertig jaar elke avond in bed een halfuur voorleest. Kan die man niet rouleren, vraag ik me wel eens af. Maar gelukkig bestaat er een goed alternatief voor de aangetrouwde voorlezer, namelijk het luisterboek. Ik ben verzot op luisterboeken. Blijkbaar stillen ze een behoefte van de oermens in mij. Ontdek uw eigen prehistorische ik en ondervind de zonderling troostende werking van een luisterboek Ideaal tijdens lange autoritten en bij het wegwerken van stapels strijkgoed.

Uitkomst

Maar ook een uitkomst voor uw dyslectische neefje, uw laaggeletterde buurman en uw slechtziende oude moeder. En niet te vergeten voor iedereen die in bed nauwelijks meer aan een boek toekomt omdat dat tegenwoordig een gevecht met een dwarsliggende leesbril met zich meebrengt. In 2014 mocht ik het Luistergeschenk dat u in de Week bij de boekhandel cadeau kunt krijgen schrijven én voorlezen. Stel dat u mij altijd al eens voorlezend op de rand van uw bed hebt gewenst… Ik beloof u een heerlijke ervaring.

Deze column verscheen eerder in Zin 6, 2014
Foto: Merlijn Doomernik

Ook naar Renate luisteren? Ze leest bijvoorbeeld haar roman Weerwater voor.

Renate Dorrestein (1954) was van 2013 tot haar overlijden in 2018 columniste van Zin. Als eerbetoon aan Nederlands liefste en grappigste schrijver plaatsten we de afgelopen weken elke dag een column van Renate.

“Rechtop lopen!” zeggen mijn vriendinnen vaak. Maar omdat ik laatst op mijn dagelijkse wandeling toch – zoals gewoonlijk – naar mijn voeten liep te turen, zag ik op de stoep iets glinsteren. Met het getrainde oog van de ekster ontwaarde ik een gouden ring. Ik aarzelde geen moment, raapte hem op en schoof hem aan mijn vinger. Hij paste me zoals het glazen muiltje Assepoester had gepast. Hij stond prachtig.

Geweten

Met de handen in de zakken marcheerde ik er razendsnel vandoor. Had ik even geluk. Precies het soort ring dat ik graag draag. En wat zou hij wel niet waard zijn? Helaas begon mijn geweten al binnen zes minuten te knagen. Als ik zelf een sieraad zou verliezen, zou ik hopen op een eerlijke vinder, fluisterde de engel die op mijn ene schouder zat. De duivel op mijn andere schouder siste dat iemand die ring vast tijdens een vreselijke ruzie opzettelijk van haar vinger had getrokken en hem woedend op de grond had gesmeten. Zo bekeken kon ik hem best houden. Alleen was het juweel in dat geval misschien beladen met negatieve energie die op mij kon overslaan. Uit zelfbehoud moest ik er toch maar vanaf.

Aangifte

In de buurt aanbellen om navraag? Maar de vindplaats was op spuugafstand van een geliefde hondenuitlaatplek: letterlijk iederéén uit de hele regio kon het ding daar hebben verloren. Aangifte doen bij de politie, dus. Eenmaal thuis zag ik op internet dat dat al jaren niet meer kan, gevonden voorwerpen bij de politie aangeven. De politie heeft wel wat beters te doen dan sloddervossen assisteren die niet op hun bullen letten. Wel vond ik een landelijke site waarop je verloren/gevonden kon aanmelden. Gewetensvol vulde ik een formulier in.

Nobel mens

Meteen kwam er een bericht terug dat mijn woonplaats zich buiten het dekkingsgebied van de site bevond. Het kost soms veel tijd en moeite om een nobel mens te zijn, maar op de site van mijn eigen gemeente zag ik gelukkig een verloren/gevonden-lijst staan. Opnieuw vulde ik een formulier in en ging toen over tot de orde van de dag. Na een paar weken checkte ik die lijst nog eens en zag toen pas dat die sinds september 2014 niet meer was bijgewerkt. Ik belde de gemeente en vroeg hoe de rechtmatige eigenares ooit met haar ring herenigd kon worden als het mij niet lukte die ergens te registeren. “Dan moet ze zelf maar hierheen bellen,” zei de gemeente. Eerlijk zijn loont niet meer, mensen. Met je gouden hart kun je geen kant meer op. Al verdien je er natuurlijk wel een stoel in de hemel mee.

Deze column verscheen eerder in Zin 13 – 2015
Foto: Merlijn Doomernik