Ontslagen en 50+? Geen zorgen: je bent keihard nodig. Zin presenteert de stoomcursus Maak werk van werk in twee delen. Deel 1: Waar liggen kansen voor 50+’ers?

Toegegeven, het is niet de meest ideale leeftijd om de laan uitgestuurd te worden. Wanneer je als 50+’er de boodschap krijgt dat je niet langer nodig bent, spring je vermoedelijk geen gat in de lucht. En helemaal onterecht is dat niet, stelt Ton Wilthagen, hoogleraar aan de Universiteit van Tilburg en deskundige op het gebied van onder andere arbeidsmarktdynamiek:

“Nu de economie weer aan het opbloeien is, blijken 50+’ers hier minder van te profiteren dan andere leeftijdsgroepen.” Hoewel de cijfers gunstiger zijn dan een paar jaar geleden – de helft van de beroepsbevolking is inmiddels 50+ en werkt langer door – geldt ook: wie er op deze leeftijd eenmaal uit ligt moet meer moeite doen om er weer tussen te komen.

Risicodenken is onterecht

Werkgevers hebben een hardnekkige voorkeur voor jongere medewerkers. Dat heeft een aantal redenen, legt Wilthagen uit: “Allereerst denken werkgevers vaak dat oudere medewerkers minder productief zijn. Ten onrechte overigens; in werkelijkheid neemt de productiviteit met het stijgen van de leeftijd helemaal niet zo snel af. Daarnaast denken werkgevers dat ouderen vaker ziek zijn maar ook dit blijkt niet uit de cijfers. Wat wel waar is: áls een oudere werknemer eenmaal ziek is, duurt dit vaak langer.”

Kortom: werkgevers doen aan risicodenken. Wilthagen: “Ze zien een oudere medewerker als een groter risico dan een jongere. Voor een deel klopt dit ook wel. Dat is vooral te wijten aan een paar specifieke overheidsregels. Dat de werkgever bij ziekte twee jaar moet doorbetalen bijvoorbeeld, en dat voor ontslag een vergunning moet worden aangevraagd via het UWV. Door deze regels – die wereldwijd uniek zijn – denken werkgevers in Nederland negatiever over oudere werknemers dan in de landen om ons heen.”

Vind je baan

In deze sectoren zijn de meeste vacatures te vinden:

• Techniek-Industrie-bouw
• ICT
• Zorg
• Economisch-financieel
• Onderwijs
• Transport en logistiek
• Groen
• Horeca

Veranderingen op de arbeidsmarkt

Door hun veelal vaste dienstverband worden 50+’ers minder snel ontslagen, stelt Gerald Ahn, arbeidsmarktadviseur van het UWV. “Maar eenmaal ontslagen duurt de periode van werkloosheid langer.” De cijfers: het UWV keert op dit moment 351.000 werkloosheidsuitkeringen uit. 35% van deze werklozen zit langer dan een jaar zonder werk. In de groep 50+’ers is dit percentage 52%. Dat komt ook doordat beroepen van oudere werknemers vaak niet meer matchen met de huidige arbeidsmarkt, aldus Ahn: “Stel dat je jarenlang hetzelfde soort werk hebt gedaan in de financiële dienstverlening, bij een bank of in het verzekeringswezen, dan vind je moeilijk aansluiting op de huidige arbeidsmarkt.”

En daar zit het werkelijke probleem, is de overtuiging van Anne-Marije Buckens, directeur van loopbaancentrum 50Company. “Niet leeftijd op zich, maar de veranderingen op de arbeidsmarkt zijn het struikelblok. Tegenwoordig moet je steeds opnieuw bedenken: wie ben ik, waar wil ik naartoe, hoe behoud ik mijn plek? De 50+’ers van nu zijn dat niet gewend. Die hebben jaren naar een functie toegewerkt, zich niet om de arbeidsmarkt bekommerd en komen er nu achter dat er niemand meer op hun functie zit te wachten.

Ook hadden veel 50+’ers door hun vaste contract het idee: mij kunnen ze niets maken. Daar kom je tegenwoordig niet meer mee weg.” De voordelen van ouder zijn Maar er is hoop. Want je leeftijd heeft ook voordelen. Zo is de kans dat je een sabbatical wilt om backpackend de wereld te verkennen, vrijwel nihil. Net als het risico op zwangerschapsverlof.

Handige websites

Werk.nl
50company.nl
Verderintechniek.nl
Jetweedecarriere.nl

Levenservaring

Daarnaast heb je de nodige levenservaring waardoor je mensenkennis heeft opgebouwd en jezelf niet meer zo nodig hoeft te bewijzen. Je hoeft aan het eind van de dag niet naar de crèche te rennen en je kunt jongeren iets leren. Dit alles maakt je op papier een ideale partij. Daarnaast biedt de economie reële kansen: de groei zet de komende jaren naar verwachting door terwijl in diezelfde periode een flinke uitstroom plaatsvindt van werknemers die met pensioen gaan. Kortom: het aanbod van werknemers blijft schaars. En dat betekent dat werkgevers niet langer de luxe hebben om oudere werknemers zomaar ‘af te schrijven’.

Je bent gewoon keihard nodig. Dat geldt vooral voor wat bij het UWV ‘krapteberoepen’ genoemd worden: beroepen in sectoren waar het werkgevers maar nauwelijks lukt het aantal openstaande vacatures in te vullen. “De krapte op de arbeidsmarkt is vooral zichtbaar in sectoren als techniek, transport en logistiek, maar ook in de zorg en in het onderwijs is het aantal beschikbare banen groot,” zegt Wilthagen. Ahn: “Daarnaast zien wij dat ook callcenters en horecabedrijven veel medewerkers nodig hebben.”

Wat belangrijk is: blijf bij het zoeken naar een nieuwe baan niet hangen in traditionele arbeidsprofielen. “Als je uitgaat van de opleiding die je hebt gevolgd en je laatste functie, kom je niet ver. Kijk liever naar wat je nog meer kunt,” tipt Wilthagen. “Stel dat je goed was in het aansturen van een team bij de bank. Misschien kun je dat ook goed met een team in de zorg.” Eigenlijk zou iedere Nederlander een ‘competentiepaspoort’ moeten hebben, vindt hij. “Waarin staat waar je goed in bent in algemene zin.”

Wees bereid concessies te doen, zegt ook Ahn: “Dezelfde functie met hetzelfde salaris en dezelfde reisafstand als je had? De kans daarop is heel klein.”

Het nieuwe solliciteren

‘Ontlabelen’ noemt Anne-Marije Buckens dit. “Zoek niet functie- maar competentiegericht. Kijk op een andere manier naar alle werkervaring die je hebt opgedaan. Waar ben jij goed in? Wat kun je met dat pakket competenties op de huidige arbeidsmarkt?” Kansen liggen volgens haar voor 50+’ers vooral in aansturende functies waar een helikopterview bij nodig is, en in klantgerichte functies.

“Denk aan verkoop in de buitendienst. Stel: ik wil als bedrijf een dure liftinstallatie aanschaffen. Dan doe ik dat liever bij iemand die betrouwbaarheid en ervaring uitstraalt dan bij iemand die net komt kijken.” Wie twintig tot dertig jaar bij hetzelfde bedrijf heeft gewerkt, heeft vaak geen idee hoe solliciteren vandaag de dag gaat. Het UWV biedt daarom hulp bij oriëntatie op de arbeidsmarkt.

“Dat is hard nodig,” aldus Ahn. “Solliciteer je goed? Hoe gebruik je internet? Hoe presenteer je je?” Het nieuwe solliciteren is een vak apart, vindt Buckens. “Onderschat dat niet. Een cv opsturen is niet genoeg. Zorg dat je in gesprek komt met een werkgever. Laat zien wat je te bieden hebt.” Misschien wel de allerbelangrijkste tip: maak gebruik van netwerken. Formele, maar ook informele. “Tegenwoordig komt tachtig procent van alle beschikbare arbeidsplaatsen niet meer als vacature naar buiten maar wordt via via ingevuld.

Ons kent ons; weet jij nog iemand? Als je in geen enkel netwerk voorkomt, moet je het doen met die overige twintig procent.”

Wie het een beetje handig aanpakt, kan zo weer aan het werk zijn, daarvan is Buckens heilig overtuigd. “Het is niet dat er geen banen zijn. Wij krijgen dagelijks aanvragen van bedrijven die op zoek zijn naar mensen met ervaring. We zouden nog veel meer vacatures kunnen invullen maar mensen zijn vaak kritisch. Vinden het gezichtsverlies als ze een tandje terug moeten schakelen en misschien wat minder gaan verdienen. Daar valt ook nog wat aan te verbeteren.”