Dat kan ik nooit! Ik ben niet goed genoeg! Faalangst draait altijd om dezelfde negatieve gedachten. Maar ook jij kunt die hersenspinsels ombuigen.

Als mislukken

In een wereld die meer en meer om presteren draait, moet er ook zoiets bestaan als niet presteren. Of, zoals veel mensen met faalangst zouden zeggen: als mislukken. Als werknemer, vriend of vriendin of zelfs als persóón. Bijvoorbeeld omdat je denkt dat je toch niets interessants te vertellen hebt en gesprekken op een verjaardag daardoor uit de weg gaat. Maar het vervelende is: wie een angst ontwikkelt om ergens niet aan te voldoen, gaat het vanzelf minder goed doen.Omdat diezelfde angst je functioneren belemmert.

Stop de negatieve gedachten

Een vicieuze cirkel dus, waarin negatieve gedachten zichzelf bevestigd zien. Hoe kom je daaruit? Faalangst betekent voor iedereen iets anders en daarom is het belangrijk dat je je eigen manier vindt om ermee om te gaan. Maar wat echt iedereen met faalangst gemeen heeft, is dat bepaalde gedachten angst veroorzaken. En precies dáár zit de oplossing om iets aan angst te doen. Want: je bent je gedachten niet. Integendeel. Gedachten kun je bevragen op hun bruikbaarheid, eraan knutselen of: er betere tegenover zetten. Het idee is dat je de gedachten die angst oproepen leert te beheersen – en niet andersom.

STAP 1: Stel een doel

Faalangst lijkt iets concreets, bijvoorbeeld de angst om af te gaan tijdens een presentatie voor collega’s. Maar wie er wat langer bij stilstaat, merkt dat de onderliggende angst eigenlijk vrij vaag is. Misschien ben je  bang om als werknemer door de mand te vallen. Maar wat betekent dat precies? Wanneer ben je een slechte werknemer? Heb je voor ogen wat een goede werknemer precies is? “Als dát het doel is, je werk goed doen,” zegt psycholoog Roderik Kelderman, oprichter en trainer van het NLP Instituut, “adviseer ik om realistisch en specifiek te stellen wat je daarvoor moet doen.

Kleine stapjes

Wie dit in kleine stapjes beschrijft, zal weggaan van de angst omdat concreet wordt wat iemand precies moet doen om dat doel te behalen.” Kelderman geeft sommigen van zijn cursisten de opdracht een doel te formuleren in termen van de ‘5 W’s & de H’. Wat wil je bereiken? Waarom specifiek dit doel? Waar ga je eraan werken? Wanneer? Wie is er verantwoordelijk? En hoe ga je het doel bereiken? Kelderman: “Vervolgens kun je jezelf de vraag stellen: wat levert het bereiken van dit doel mij op? Zelfverzekerdheid? Succes? Vrije tijd? Focus op dit resultaat wanneer je druk ervaart.”

STAP 2: Zie presteren als leermoment

Perfectionisme en faalangst gaan hand in hand. Psycholoog en trainer Arjan van Dam, auteur van De kunst van het falen, komt in zijn praktijk nog vaak mensen tegen die zichzelf naar beneden halen omdat ze het gevoel hebben niet de beste te zijn. “Zulke mensen moeten hun doelen ombuigen,” zegt hij. “In plaats van de beste te willen zijn, kun je ook denken: ik wil mezelf ontwikkelen. Bijvoorbeeld: ik wil leren hoe ik beter college kan geven. Dan formuleer je een leerdoel en wordt presteren een leerproces. Falen wordt zo een leermoment om een betere professor te worden.”

TEKST: VICTOR DE KOK