“Scherp en wars van sentimentaliteit – elke beginnende GGZ professional zou dit boek moeten lezen. “
Schavemaker maakt er in de media geen geheim van dat haar debuutroman veel autobiografische elementen heeft; dit weet je dus al voor je het boek begint te lezen. Hoofdpersoon Nora is sterk in observeren en schijnbaar ook in analyseren, maar ze heeft soms moeite om drijfveren van de ‘gemiddelde mensen’ om haar heen te doorgronden. Ze is zich pijnlijk bewust van het feit dat ze anders is, en balanceert continu tussen gevoelens van waardeloosheid en superioriteit. Ook al maken we Nora mee in verschillende leeftijdsfasen, zowel voor als na haar diagnose, dit aspect is steeds duidelijk aanwezig in het boek. Ook de manier waarop ‘manische Nora’ haar vreemd voorkomt in periodes dat ze weer in lethargie zakt: waarom zitten al die post-its op haar papieren geplakt en wat betekenen die steekwoorden en kreten in vredesnaam?
Door het boek heen nemen de opmerkingen en ‘instructies’ van haar inwendige stemmen langzaam maar zeker toe, waardoor ze steeds meer in de knel raakt. Al met al geeft ‘Karkas’ een zeer realistische beschrijving van hoe het voelt om een ernstige psychische aandoening te hebben en toch op hoog niveau te functioneren in de samenleving.
Ondanks dit realistische gehalte leest het boek wel echt als een roman, er spelen veel andere factoren een rol zoals de problemen waar je tegenaan loopt als je vanuit ‘de provincie’ naar een studentenstad komt, de manier waarop Nora vriendschappen beleeft en ook haar relatie ten opzichte van mannen. Met een aantal trefzekere observaties (verwijzingen naar merken en muziek) weet de auteur ook heel goed de sfeer neer te zetten van eind jaren ’80. Een feest van herkenning voor wie in die tijd opgroeide, of je Nora’s verdere worstelingen nu herkent of niet.

Marlies van der Meer

Wat mij opviel toen ik het boek de eerste keer open sloeg, was het vrijwel ontbreken van hoofdstukken en tussenkopjes. Daar schrok ik van, want het boek leek een brei van woorden zonder structuur. Maar toen ik begon te lezen merkte ik dat het verhaal heel makkelijk leest. Guus Kuijer schrijft heel beeldend. De verhalen heb ik vroeger op school wel gehoord, maar ik kende ze eigenlijk niet meer. De manier van vertellen van Guus Kuijer maakt dat de verhalen blijven ‘hangen’.

Het boek is onderverdeeld in drie hoofdstukken.
In Het verhaal van Saar wordt verteld hoe de Joodse Judit de Babylonische generaal Holofernes verleidt, dronken voert en vervolgens onthoofdt. Hiermee voorkomt ze dat de stad Betulia wordt veroverd door het Babylonische leger.
In Het verhaal van een zekere Niemand vertelt een Joodse jongen (later blijkt dit Mordechai te zijn) hoe hij wegloopt van huis met zijn niet-Joodse vriendin. Onderweg vertelt hij allerlei verhalen zoals over de Joodse Daniël die een droom van de Babylonische koning Nebukadnessar (die zeven jaar als rund moest leven als straf voor zijn hoogmoed) en de betekenis van een geschrift op een muur uit (de val van het Babylonische Rijk) uitlegt. Het bekendste verhaal is het verhaal waarin Daniël in een leeuwenkuil wordt gegooid omdat hij, ondanks een verbod, tot God had gebeden.
In Het verhaal van Mordechai vertelt Mordechai over zijn eigen leven, over hoe hij samen met zijn vriendin op reis gaat en wat hen onderweg allemaal overkomt. Ook vertelt hij weer verhalen, zoals het verhaal van de Joodse Susanna die door twee oude mannen werd beschuldigd van overspel. De wijze Daniël ontdekte dat de beschuldiging onterecht was en redde hiermee het leven van Susanna. Het verhaal wat op mij de meeste indruk heeft gemaakt is het verhaal van de Joodse Ester, de pleegdochter van Mordechai. Ester, die zich na een schoonheidswedstrijd de vrouw van de Perzische koning Ahasveros mocht noemen, heeft ervoor gezorgd dat Haman (een belangrijke raadgever van Ahasveros), die het hele Joodse volk wilde vernietigen, zijn plannen niet kon uitvoeren.

De verhalen geven een beeld van hoe er in die tijd tegen het Joodse volk werd aangekeken en dat was vaak verre van positief. Of je nou gelovig bent of niet, de verhalen uit de Bijbel kunnen zelfs in onze tijd als uitgangspunt dienen bij de vraag hoe er nu tegen mensen uit andere landen wordt aangekeken.

Tita Zeillemaker