Hoewel de vaccinatievoorspellingen net zo wisselen als de dagkoersen, lijkt het er toch op dat iedereen in juli in elk geval zijn eerste prik heeft gehad. Dat betekent dat velen van ons de zomer in gevaccineerde staat kunnen gaan vieren. The summeroflove. Dat belooft wat! Maar… wat precies?

Nog een paar maanden en de deuren van onze stallen gaan weer open. Dartelen we dan als blije veulens uitgelaten onze vrijheid tegemoet? Op zoek naar een groen of minder groen blaadje? Gaan we dansen, sjansen en glanzen? Je zou het denken na al die maanden van sociale schraalheid. ’t Was nog net geen geheelonthouding maar we zaten op een zeer streng dieet van een of twee vreemde personen per dag op anderhalve meter afstand. Hoewel we vermoedelijk nog geen carte blanche krijgen om te doen wat we willen, voorspellen sommigen dat we wel een heuse Summer of Love tegemoet gaan. Net zoals onze voorgangers die in 1967 en 1988 beleefden. Zou het?

Summeroflove derde editie?

Psychedelische muziek, vrije liefde, hallucinerende drugs, happy hippies met bloemen in hun haar en buttons met peaceteken en ‘Make love not war’ typeerden de eerste Summer of Love (1967) in San Francisco. De tweede Summer of Love komt 21 jaar later (1988) uit Engeland in een vergelijkbare walm van liefde, muziek en drugs. Jongeren met een smiley-button ‘spaceten’ op acid housenummers tijdens de toen opkomende ravefeesten. De muziek- en dansvoorkeuren mogen verschillen, maar ook hier was sprake van een explosie van vreugde, levenslust en vrijheidsdrang. Beide Summers of Love volgden op een sombere periode: Amerika ging gebukt onder de Vietnamoorlog en Engeland onder het strenge bewind van Margaret Thatcher. De Amerikaanse arts en socioloog Nicholas Christakis voorspelt in zijn recente boek Apollo’s arrow: The profound andenduring impact of coronavirus on the way we live dat we een nieuwe roaring twenties tegemoet gaan als reactie op de coronacrisis. De mensheid reageert altijd zo op een pandemie: de roaring twenties uit de vorige eeuw volgden op de Spaanse griep. Zou het?

Sociale zuurstof

Sociaal psycholoog Carla van Lier (1975) kan zich wel iets voorstellen bij een nieuwe liefdeszomer, al waagt zij zich als gedragspsycholoog niet aan keiharde voorspellingen of generalisaties. Maar dat we snakken naar vrijheid en intermenselijk, lichamelijk contact is wel duidelijk. We hebben huidhonger, knuffelzucht en behoefte aan sociale zuurstof. Anderhalve meter afstand houden van onze naasten is ook onnatuurlijk: “Als kind leer je wat persoonlijke ruimte is. Bij een vreemde houd je inderdaad zo’n anderhalve meter aan. Maar tussen intimi is dat vaak niet meer dan een halve meter en met vrienden en bekenden maximaal 1 meter 20. We hebben in deze crisis snel moeten afleren wat voor ons van baby af aan heel gewoon was. Tijdens fieldlabs zag je dat mensen zich eerst wat ongemakkelijk voelden maar al snel weer gewend waren aan die korte onderlinge afstanden. Daarom denk ik dat we straks allemaal snel weer teruggaan naar wat we het allerliefste willen: nauw contact.” Voor veel mensen zal het opheffen van de beperkende maatregelen als een soort bevrijding voelen, vermoedt Van Lier. Al was het alleen maar omdat drie psychologische basisbehoeften in coronatijd onder druk hebben gestaan. “Ons verlangen naar autonomie en sociale verbondenheid én onze behoefte om te doen waar we goed in zijn, is wat ons mens maakt,” vertaalt Van Lier de zogenaamde self determination theory in lekentermen. En dat is straks allemaal weer mogelijk.

Bruto Nationaal Geluk

Ook psycholoog en (geluks)onderzoeker Ad Bergsma (1965) denkt dat mensen zullen genieten van hun herwonnen vrijheid. Maar, tempert hij al te hooggespannen verwachtingen, dat geldt niet voor iedereen. “Als mensen meer dan een jaar voornamelijk alleen waren, verandert er iets in hun brein waardoor ze niet meer echt kunnen genieten van sociaal contact. Ze worden extra gevoelig voor – al dan niet vermeende – afwijzingen en voor hun eigen ‘falen’. Terwijl de meesten daar wel weer overheen komen, kunnen introverte types er nog wel een tijdje last van houden. Bovendien zijn er ook mensen die klappen hebben opgelopen van de coronacrisis. Die hebben langer nodig om te herstellen. Zo komen werklozen nooit meer terug op hun oude geluksniveau.” Ook voor de anderen verdwijnt dat euforische gevoel helaas op den duur weer. “We raken snel aan de nieuwe situatie gewend. Net zoals we ons ook relatief snel aan de coronabeperkingen aanpasten.” Het Bruto Nationaal Geluk zal dan ook niet blijvend omhoog gaan. Zoals het ook niet spectaculair daalde tijdens de pandemie. Pre-corona gaf in 2019 maar liefst 88,9 procent aan zich gelukkig te voelen; tijdens corona was dat volgens het CBS het jaar daarop iets gezakt: naar 86,8 procent. Bergsma: “Geluk is niet afhankelijk van de omstandigheden maar van de manier waarop je naar die omstandigheden kijkt. Dat is deels afhankelijk van je persoonlijkheid.” Gelukkige mensen zijn in staat om binnen een bestaande situatie de tegenvallers en onmogelijkheden te accepteren en er toch iets van te maken. Met Bibian Mentel als bekendste vertegenwoordiger van deze groep optimisten.

Als onze Summer of Love pas in september komt

Hoezeer we ons ook verheugen op een zinderende zomer, helemaal zeker is die nog niet. Het zal niet de eerste keer zijn dat beloften over massale prikacties niet nagekomen kunnen worden. Nu bevrijding van onze coronaketenen zo dichtbij is, zal dat nog moeilijker te verkroppen zijn. “Hoe langer de maatregelen duren, hoe moeilijker het wordt ons eraan te houden,” beaamt Carla van Lier. “Logisch, want we hebben er niet zelf voor gekozen. Het kost ons al zo’n moeite om ons eigen ongezonde gedrag af te leren – en daar kiezen we zelf voor. Laat staan om gedrag vol te houden dat ons is opgelegd.” Ook dan zullen we echter niet ineens allemaal doodongelukkig worden. We vinden wel weer een nieuwe balans. Misschien missen we het gevoel onderdeel te zijn van een grote sociale groep. Volgens Ad Bergsma kan dat voor een belangrijk deel gecompenseerd worden door twee andere vormen van contact waar mensen behoefte aan hebben: intiem contact en contact met familie en goede vrienden (15-50 mensen). Vaak zijn die connecties de afgelopen maanden juist intensiever geworden. Vooral de kinderen en onze directe familie zagen we veel vaker. Het was ook echt niet alleen maar kommer en kwel de laatste tijd. In een recente enquête onder 518 Limburgers van 18 jaar en ouder zegt 65 procent mooie momenten te hebben meegemaakt ondanks de beperkingen. We gingen massaal aan de wandel, haalden onze puzzels met 1500 stukjes van zolder en hadden eindelijk eens tijd voor de arbeidsintensieve recepten van Ottolenghi. Sommigen ruilden hun Fear Of Missing Out enthousiast in voor de Joy Of Missing Out. Je hoefde je niet meer schuldig te voelen dat je die ene briljante tentoonstelling of voorstelling niet had gezien – want die was er niet. En je kon met goed fatsoen na een bezoek aan vrienden al om 20.30 uur weer eens op huis aan gaan, want ja: ‘avondklok, hè?’

Het einde van het driezoenen-tijdperk?

Anderen omarmden dolblij elleboogstoot, boks of Namasté-gebaar als vorm van begroeting. Afgaand op de resultaten van een kleine – volstrekt niet representatieve – rondvraag onder bekenden komen de drie pre-corona-zoenen nooit meer terug. Van Lier durft daar nog niet al te veel op te hopen: “Voor gedragswetenschappers is het superspannend om te zien in hoeverre ‘oud’ gedrag post-corona weer in ere wordt hersteld en nieuw coronagedrag overeind blijft. Collega’s vermoeden dat ingeslepen gewoontes die we minder prettig vonden inderdaad verdwijnen maar als de meerderheid toch vasthoudt aan dat begroetingsritueel, zitten we daar straks wellicht toch weer aan vast.”

Sekswalhalla

Die drie begroetingszoenen zijn klein bier vergeleken bij de behoefte van – met name – singles om weer te flirten en te vrijen met een mede-gevaccineerde. We konden niet veel met onze lentekriebels maar straks hopelijk wel met onze zomerkriebels. “Als alles weer opengaat, zijn er meer mogelijkheden om een date leuk te maken en een intieme sfeer te creëren,” zegt seksuoloog en psycholoog Hanneke Termeer (1962). Dat is fijn want een goede context is belangrijk om in de stemming te komen. Samen uitgaan, je leuk aankleden, een lekker zonnetje of een zwoele zomernacht zijn effectievere lustopwekkers dan samen in de kou aan de coffee-to-go of de hele dag op elkaars lip en naast elkaar op de bank in je ouwe kloffie. “Toch,” waarschuwt Termeer, “is een leuke zonnige zomer niet voldoende om bestaande seksproblemen op te lossen. Het leidt niet automatisch tot fijne seks.” Naast een goede context is het vooral ook belangrijk dat je weet wat je lekker vindt en je wensen en grenzen durft aan te geven. Mensen die het in coronatijd zonder een (seks)partner hebben moeten stellen, hoeven niet bang te zijn dat ze ‘het’ verleerd hebben. “Ook voor de seksdrive geldt: use it or lose it. Na een seksloos jaar kan het vlammetje uit zijn. Maar zodra je er weer voor openstaat, er zin in hebt, is dat verlangen er weer.” Of jouw zomer een liefdeszomer wordt heb je in eigen hand, wil Termeer maar zeggen: “Je moet zelf de slingers ophangen.” Zeverwacht niet dat Nederland één groot sekswalhalla gaat worden. Er zullen best mensen zijn die niet kunnen wachten maar dat geldt volgens haar eerder voor jongeren dan voor 50+’ers. Behoefte of – zoals de Vlamingen zo mooi zeggen – nood aan lichamelijk contact, intimiteit en warmte is er echter wel. “Daarom is het zo heerlijk dat we elkaar straks weer onbevreesd in de armen kunnen vallen!” concludeert Termeer.

Extra genieten

Toch is dat niet wat de geënquêteerde Limburgers het liefste doen als corona achter de rug is. Twee derde verheugt zich het meest op weer uit eten gaan of op een terrasje zitten terwijl ‘slechts’ 45 procent als eerste een naaste gaat omhelzen. Mogelijk komt dat omdat mensen hun dierbaren ook in coronatijd af en toe geknuffeld hebben, zoals een aantal respondenten aangeeft. Ook een vakantie binnen Europa en een dagje shoppen staan hoog op het verlanglijstje. En verder? Verder wordt voor vier op de tien Limburgers het leven na corona hetzelfde als voor de pandemie, terwijl een op de drie verwacht dat zijn of haar leven na de versoepelingen nooit meer hetzelfde wordt als daarvoor. Terug naar het oude of op naar een nieuw leven: driekwart gaat in elk geval wél extra genieten van de dingen die in coronatijd niet mogelijk waren. Dat belooft wat!

Blij met de kleine dingen

RadiomakerGovert en vlogger Vera van Brakel (beiden uit 1949) maakten zich de afgelopen periode grote zorgen om hun oudste zoon (café-eigenaar). Maar verder vermaakten ze zich prima.

Vera: “De coronatijd was voor mij een heel bijzondere periode. Ik ben tijdens de eerste lockdown begonnen met vloggen. Dat heeft mijn leven een enorme boost gegeven. Ik heb daardoor zoveel mooie dingen kunnen doen en zoveel bijzondere mensen mogen ontmoeten!” Govert: “Ik ben aan een nieuw boekproject begonnen: een biografische schets van de eerste radio-sportverslaggever. Zonder corona was ik vast vaker van dat project weggelopen.” V: “Wat ons er ook doorheen geholpen heeft, is onze lieve kat.” G: “Ja! Voor hem was deze periode heel fijn. Wij waren veel meer thuis.” V: “Als er iemand blij was met corona, dan was het onze kat wel!” G: “We hebben ons niet verveeld. Je leert in zo’n periode echt het kleine weer waarderen. Een rondje weiland op de fiets en beesten kijken kan je dan heel blij maken.” V: “Vroeger was een verre reis onze stip op de horizon. Nu is dat een middag op het terras van het café van onze zoon.” V&G: “Of we ons verheugen op de komende vrijheid? Nou en of! Dat wordt een soort bevrijdingsdag. Gaan we eerst onze kinderen knuffelen.” G: “En andere mensen!” V: “En op vakantie naar het Gardameer waar we al vijftig jaar komen…” G: “…de familie daar vasthouden.” V: “Ik ga dan ook mijn vrijwilligerswerk weer oppakken. En zwemmen!” G: “Van de eerste Summers of Love heb ik niet veel meegekregen.” V: “Ik ook niet.” G: “Ik was een luie scholier, lag vaak op het strand en luisterde op mijn transistorradio naar Radio Veronica.” V: “Ik droeg wél zo’n button met Make Love Not War.” G: “Mijn Summer of Love waaide in 1967 over de Noordzee vanuit het Veronicaschip naar mij toe.” V: “In de zomervakantie van 1988 zaten we in het grote huis van Goverts ouders. Govert keek naar de Tour de France, ik zat in de prachtige bloementuin, de zon scheen, de kinderen roezig van het strand. Hoe Summer of Love wil je het hebben?” G: “Maar de zomer van 1977 was onze persoonlijke liefdeszomer. We trouwden in Den Haag op Prinsjesdag en hadden ontheffing om door de route van de Gouden Koets te rijden…” V: “…dus er waren heel veel mensen die allemaal naar ons zwaaiden!” G&V: “Als alles weer mag, gaan we onze achterstand inhalen. We zijn spekkopers als we tot de prik nergens last van hebben. Dan zijn we er samen toch mooi doorheen gerold!”

Deze productie komt uit Zin 07 2021 – Tekst: Anne Elzinga